0:00

Hoor je dat? Iemand is

0:02

weer de held van de

0:04

zaak. Die heeft de bedrijfsprocesen

0:06

geautomatiseerd met avonds software. En

0:08

daarmee werkt weer een organisatie

0:10

leuker en succesvoller. Want als

0:12

je alles in één softwareoplossing

0:15

automatiseert, houd je tijd over

0:17

voor echt belangrijke zaken. Dus

0:19

maak je volgende slimme keuze

0:21

op avonds.nl. Succes begint met

0:23

avonds. Dit is deel twee

0:26

van de cryptocast, nummer 369 het podcast

0:28

gedeelte. In 369A bespraken we het cryptonews

0:30

van deze week. En nu is het

0:32

weer tijd voor een deep dive waarin

0:35

we in het concept van geld duiken.

0:37

En we vragen ons dan af, is

0:39

bitcoin eigenlijk wel geld? En is dat

0:41

wel goed, decentrouw geld? Ik heb twee

0:44

studiogasten. Aan mijn linkerkant zit Vironica S.J.,

0:46

oprichter van Young Trader. En mensen kunnen

0:48

jou het beste volgen op Instagram. Zou

0:50

ik er echt aanraden, dat zou leuke

0:53

dingen te vinden. En aan mijn rechterzijde

0:55

Bert Schlachter, analyst bij kennisplatform

0:57

Bitcoin Alfa. En voor we beginnen eerst

0:59

even dit. Dit programma wordt gesponsord

1:01

door Bitfavo, de grootste crypto exchange

1:04

van Nederland. En bij Bitfavo kan

1:06

je tegen zeer lage handelskosten handelen

1:08

in meer dan 350 digitale valuta.

1:10

Zo, wij gaan het komende uur

1:12

proberen de bevraagd te beantwoorden. Is

1:14

Bitcoin eigenlijk wel? tussen haakjes. Goed,

1:16

geld. Jo, dat is er even

1:18

eentje. Ja, dat is er even

1:20

eentje. We gaan, gelukkig hebben we,

1:22

maken we hier deep dives. Dus

1:25

dan kunnen we ook de tijd

1:27

ervoor nemen en echt een aflevering

1:29

hiervoor uittrekken, maar wel een belangrijke. En

1:31

dan, ik zie u al een hele

1:33

dikke pil op tafel liggen Bert. Aan

1:36

jou wil ik de eerste vraag stellen. Wat

1:38

is dan geld? Ja, daar beginnen we.

1:40

Wat is geld? Ja, als je het

1:42

mij persoonlijk zou vragen, dan... Wijk ik

1:44

af van de literatuur en zeggen ja

1:47

geld dat is iets wat je koopt

1:49

met als enige doel om er ooit

1:51

iets anders van te kopen. En heel

1:53

veel dingen koop je namelijk om ze

1:55

te gebruiken of op te eten of

1:58

in te wonen of op te zitten.

2:00

of aan te trekken of te rijden,

2:02

noem het maar op. En er zijn

2:05

bepaald soort dingen die je koopt, die

2:07

je eigenlijk niet bezit voor herding zelf,

2:09

maar eigenlijk met ons enige reden om

2:12

het ooit weer in te ruilen of

2:14

tegen iets anders. Want ja, betalen is

2:16

natuurlijk gewoon ruilen, je ruilt tegen iets

2:18

anders. Maar je zegt, geld is iets

2:21

wat je koopt om er iets anders van

2:23

te kopen. Hoe koop je geld dan? Dan

2:25

denk ik moet je aan investeren. Nou, kan,

2:27

maar je koopt ook geld door

2:30

werk te verrichten bijvoorbeeld. Ja, dat

2:32

noem jij kopen dan. Ja, kijk

2:34

kopen, ja. In een zinnetje wil

2:36

ik het dan even vatten, maar als

2:38

je je koopt geld, je kan ook

2:40

kopen. Ik heb besteld dat ik iets

2:42

verkoop, dus ik verkoop een auto aan

2:44

jou en ik krijg de geld voor.

2:47

Verkoop ik dan een auto of koop

2:49

ik geld? Het is natuurlijk een van

2:51

de twee kanten van een ruil. Dus

2:53

gruil met al arbeid tegen geld of

2:55

gruil, iets wat ik al bezit tegen

2:57

je tijd, tegen geld. Dus ruilen, kopers,

2:59

betalen, het zit allemaal natuurlijk een beetje

3:01

bij elkaar in de buurt. En sommige

3:03

dingen die wil je eigenlijk alleen maar

3:05

hebben, om er ooit weer iets anders,

3:07

om ze tegen iets anders te ruilen.

3:09

En dat is precies waarom je geld hebt.

3:11

Ja, mensen hebben bankbiljetten niet om de muur mee

3:14

te behangen of om ze op te vreten. Maar

3:16

om ze ooit weer tegen te raken. Nou, dat

3:18

ligt een beetje aan in welke tijd. Middels wel,

3:20

hè. Ik heb trouwens thuis ook nog zo'n mapje

3:22

met alle guldenbiljetten. Dat valt natuurlijk niet allemaal een

3:24

paar. Dat is wel leuk om naar te kijken.

3:26

Dat is een phrenoniek en ik heb er dat

3:29

niet meegemaakt. Jawel, ik heb ook zo'n ding,

3:31

maar toen was ik nog een kind. Dus

3:33

ik heb zeg maar zo'n dingetje... van een bank

3:35

gekregen waar je dan de muntje deed. Je

3:37

moet wel eerlijk bekennen dat ik geen idee

3:39

heb waar dat ligt. Dus munten en

3:41

billetten zijn een soort museum stukken inmiddels.

3:43

Maar dat vind ik een interessante definitie.

3:46

En als je dan zo kijkt naar

3:48

dingen, dan zeg je, er zijn mensen

3:50

die bijvoorbeeld een tweede, derde, vierde, vijfde

3:52

huizen hebben met als enige reden om

3:54

ze dan te verhuuren en die gaan

3:57

ze ooit weer een kindje verkopen of

3:59

zo. of je hebt, soms hebben we

4:01

bijzondere flesse whisky niet om ze

4:03

op te drinken, maar om ze

4:05

ooit weer te verkopen, meer waard

4:07

geworden. Is dat dan geld? Dat

4:09

is interessant, dus dat is een

4:11

beetje mijn perspectief. Maar goed, dat

4:13

is niet de algemeen geaccepteerde definitie.

4:15

Nee, want we hebben ook een

4:17

economische definitie, bijvoorbeeld van het boek

4:19

dat jij nu in je handen

4:21

hebt. Daarom heb ik de grote

4:23

Wim Boonstra meegenomen in boekvorm. Hij

4:25

heeft het... standaard werk geld geschreven.

4:27

Dat weet je wel dat de

4:29

standaard werk is als het boek

4:31

gewoon geld heet. En daar staat

4:33

het in. Ik lees gewoon even

4:35

voor. Geld is datgene wat binnen

4:38

een bepaalde samenleving algemeen wordt geaccepteerd

4:40

als rekenenheid, ruilmiddel en de vermogensobject.

4:42

En het laatste wordt ook wel

4:44

op potmiddel genoemd. In Engels store

4:46

of value. Dat als bitcoiners hoor

4:48

je, dat raakte ik store of

4:50

value. Hij zegt er dan bij,

4:52

je zou dat kunnen zien als

4:54

ongedifferentiërde koopkracht. Dat is wat geld

4:56

is. Met andere woorden, je hebt

4:58

nog niet hoeven kiezen. Dat kiezen

5:00

doe je pas later. En tegenstellingt

5:02

bijvoorbeeld een boekenbon, dan is er

5:04

al een coach, je kunt maar

5:06

alleen maar bijzij dan boeken. Maar

5:08

geld? Ongedifferentiërd. Je hebt iets wat

5:10

je kunt gaan ruilen en je

5:12

hoeft de keuze waar tegen je

5:14

dat raalt pas in de toekomst

5:16

te maken. Dat is eigenlijk wat

5:18

geld doet. En Nassim Taleb heeft

5:20

over optionaliteit. Je zegt ook al

5:22

dat cash of geld is een

5:24

extreme vorm van optionaliteit. Je weet

5:26

niet wat er gaat gebeuren in

5:28

de toekomst, maar wat er ook

5:30

gebeurt. Je geld kun je in

5:32

elke omstandigheid inzetten. Dat is wat

5:34

geld zou moeten zijn. Boonstradie zegt

5:36

er dan bij van ja dit

5:38

zijn de economische functies van geld

5:40

maar er zijn ook politiek functies.

5:42

Bijvoorbeeld geld is een bintmiddel in

5:44

de maatschappij en daarom staan er

5:46

ook vaak zegt die nationalistische symbolen

5:48

op adelaars en de lokale brug

5:50

maar goed denk maar elke keizer

5:52

of koning die aan de markt

5:54

komt laten meteen munten slaan met

5:56

zijn kop toe op. Dus geld

5:58

is meer dan een Alleen maar

6:00

die drieën zitten ook iets dergelijks

6:02

in. Iets van een symboolfunctie. Stel

6:04

jij hier bij? Stil jij met

6:06

ook een opgelijtheconomen-pheroniek? Stel jij hier

6:08

zo bij? Als ik een tienje

6:10

maand heb, sta ik hier niet

6:12

bij? Stil. Bedoel je het laatste

6:14

wat die zei? Ja, maar ook

6:16

dat ik een ongediffencieerde koopkracht in

6:18

mijn handen heb. Nee, ik heb

6:20

zelf vandaag gedacht over de vraag

6:22

waarom, wat is geld en waarom

6:24

heb ik het nodig? En toen

6:26

kwam ik meteen op communicatie ook.

6:28

Begrijpen als ik zeg van deze

6:30

computer is duur, dan snappen we

6:32

van, oh dat is een mooie

6:34

ding en daar zit veel tijd

6:36

in, krijg je niet zomaar, meer

6:38

waard dan een, weet ik veel.

6:40

Een blikje op gaat. Ja, dat

6:42

is de rekenenheidfunctie. Ja, rekenenheid. En

6:44

had ik ook opgeschreven regelgeving. Je

6:46

krijgt een boete. Natuurlijk is dat

6:48

misschien wat breder, meer de toepassing

6:50

van geld, maar wel zeg maar,

6:52

het is eigenlijk voor mij voornamelijk

6:54

structuur, communicatie en inderdaad rekenenheid. We

6:56

begrijpen dat bepaalde dingen meer waard

6:58

zijn of minder. We begrijpen dat

7:00

inderdaad werk, als je werk krijgt

7:02

je geld en met geld kun

7:04

je mogelijkheden kopen, zo noem ik

7:06

het maar even, een huis, een

7:08

vakantie. Als je veel geld verdient

7:10

in een paar dagen zou je

7:12

misschien minder hoeven te werken als

7:14

je minder geld verdieden moet je

7:16

het hele jaar. Nou ja, zo

7:18

zijn er een paar voorbeelden van

7:20

hoe je eigenlijk geld ons beter

7:22

laat begrijpen, dat bepaalde dingen meer

7:24

waard zijn en minder in het

7:26

normale leven. Zo zie ik het

7:28

een beetje. En ja, dat is

7:31

niet economisch. Het is meer mijn

7:33

eigen invulling. Ja precies, maar dat

7:35

is hoe je dat dan hoe

7:37

je geld beleefd in de dagelijks

7:39

leven en wat het dan doet

7:41

met de maatschappij. En dan zie

7:43

je dat je geld niet alleen

7:45

maar kunt zien in de context

7:47

van de drie economische functies, maar

7:49

dat er altijd ook een soort

7:51

politieke bril nodig is. En dat

7:53

komt omdat geld ook altijd onderdeel

7:55

is van een geldsysteem. En dat

7:57

geldsysteem dat is ook automatisch een

7:59

verdeelssysteem, want er zijn regels. En

8:01

die regels die zeggen iets over

8:03

hoe duur geld is en hoe

8:05

je aan geld kunt komen en

8:07

hoe het in omloop gebracht wordt.

8:09

En weet je allemaal dat soort

8:11

politieke keuze. En dat is eigenlijk

8:13

een soort onlosmakelijk verbonden met geld.

8:15

Waarom hebben we dan eigenlijk geld

8:17

nodig? Klinkt dus een dommer vraag,

8:19

maar... Ja, dan ga je terug

8:21

de geschiedenis in. Wat is eigenlijk

8:23

het probleem? En het probleem is

8:25

dat... Dat je met elkaar dingen

8:27

wil ruilen, dat is het vraagstuk.

8:29

Ik heb iets en jij hebt

8:31

iets anders. Ik heb 500 Italo

8:33

disco-platen voor jou. Die zijn heel

8:35

veel geld waard. Wat geef jij

8:37

mij daarvoor? Nou ja, precies. En

8:39

het probleem daarvan is dat wij

8:41

allebei, tegelijk... datgenen van elkaar moeten

8:43

willen hebben om die ruil te

8:45

kunnen tot stand brengen. Dus als

8:47

je op een gegeven moment als

8:49

een samenleving wat groter en complexer

8:51

wordt en je krijgt specialisten bijvoorbeeld

8:53

iemand is heel goed in het

8:55

maken van schoenen en iemand anders

8:57

is heel goed in het kweken

8:59

van aardbijen, dan weet je, je

9:01

hebt niks aan 400 paars schoenen.

9:03

Dus die schoenmaker wil ze schoenen

9:05

ruilen tegen andere dingen. Jij hebt

9:07

die aardbijen en ik zeg ja,

9:09

paars schoenen, ik denk 20 kilo

9:11

aardbijen is wel een redelijke prijs.

9:13

Daar zit ik met 20 kilo

9:15

aardbaaiën, weet je? Ik moet het

9:17

snel eten want die worden dingen

9:19

gaan snel verropven. Misschien lust ik

9:21

wel geen aardbaaiën, ik ben er

9:23

allergisch voor. Dus je hebt het

9:25

probleem dat ik moet willen wat

9:27

jij hebt en jij moet willen

9:29

wat ik heb. En alleen als

9:31

dat matched op dat moment, dan

9:33

kunnen we ruilen. En omdat dat...

9:35

hoe complexer een samenleving wordt, hoe

9:37

gespecialiseerder de functies worden, weet je

9:39

hoe vaker allerlei soorten ruilen er

9:41

zijn. En je zit sowieso al

9:43

met de vraag van ja, wat

9:45

is dan, hoe duur is een

9:47

schoen? Moet je dus prijslijst hebben,

9:49

het is 20 kilo aard bij

9:51

je, een half schaap, 40 kilo

9:53

hout, wat even, dit is een

9:55

ongelooflijke ingewikkeld. Dat is een redd-as-dreken-eenheid-vraagstuk.

9:57

Maar dit probleem, dat ga je

9:59

dus oplossen, dat gaan alle lokale

10:01

kleine samenlevings die die groeien gaan

10:03

dat uit zichzelf oplossen door iets

10:05

te kiezen als medium dertussen. Dus

10:07

niet A-pijltje B, maar A-pijltje B-pijltje

10:09

C, die komt er aan. Schoenen

10:11

denk je aan van zijn gebruiksvoorbereiding,

10:13

wie nodig? Dus dat is misschien

10:15

wat meer waard dan aardbeien, want

10:17

je kan er wat langer mee

10:19

doen. Maar dan kun je naar

10:21

de huidige maatschappij. Sommige schoenen zijn

10:24

peperuur en andere helemaal niet. Dus

10:26

dan denk je dan is het

10:28

toch ook weer waarde aangegeven door

10:30

dat er een stommerk op staat.

10:32

En blijkbaar is dat dan ook

10:34

weer geld waard. Dus dat vind

10:36

ik wel interessant van... Waarom hebben

10:38

we geld nodig? Eigenlijk niet om

10:40

er een merkje op te plakken,

10:42

maar dat heeft dan weer te

10:44

maken met bepaalde hoe gelief je

10:46

ervoor wordt. Het is best wel

10:48

complex. Ja, dus waarde, wat is

10:50

iets waard of wat kost iets,

10:52

dat is... Je weet iets anders.

10:54

Ja, dus in de praktijk hebben

10:56

we met elkaar geleerd in de

10:58

afgelopen duizenden jaren dat je dat

11:00

het beste kunt overlaten aan de

11:02

markt. Ja, dat is echt economie.

11:04

Ja, aan individuele... Het idee van

11:06

vragen aanbod is dat dat lokaal

11:08

is per definitie. Zeg maar zo

11:10

granular dat ik voor mijzelf bepaal

11:12

wat ik over heb voor aardbeien

11:14

als ik de duur vind, koop

11:16

ik wel van een boos. Of

11:18

voor die schoenen en als ik

11:20

die de duur vind, koop ik

11:22

andere schoenen. En op het moment

11:24

dat je als soort van centrale

11:26

autoriteit gaat bepalen wat de aardbeien

11:28

overal moeten kosten, dan krijg je

11:30

of te korte of overschot. Dat

11:32

is een paar keer geprobeerd en

11:34

dat ging niet goed. Dat ging

11:36

niet goed. Dat is de idee

11:38

maar dan... In dat meganisme van

11:40

die markt heb je zo iets

11:42

als geld als rekenenheid, dus om

11:44

een prijskaartje ergens op te kunnen

11:46

plakken, maar ook om te voorkomen

11:48

dat een deal alleen maar tot

11:50

stand kan komen als twee mensen

11:52

op dat moment exact datgene van

11:54

elkaar willen. Je hebt iets te

11:56

tussen, dus ik heb 20 keer

11:58

de aardbijen en die zijn zoveel

12:00

euro waard en die kan ik

12:02

gewoon verkopen aan iemand die helemaal

12:04

geen aardbijen nodig heeft of die

12:06

niet noodzakelijke wijs iets heeft dat

12:08

hij aan mij moet geven, zo

12:10

moet ik het zeggen. Dus ik

12:12

kan mijn aard bij je verkopen

12:14

aan iemand die misschien schoenen heeft

12:16

zonder dat ik schoenen nodig heb.

12:18

Dan krijg je geld voor. Dan

12:20

is er nog de vraag van

12:22

hoe... Die pakken we zo meteen

12:24

wel op. Als je dan op

12:26

zoek gaat naar iets wat dit

12:28

probleem kan oplossen, dan komen automatisch

12:30

een aantal eigenschappen bovendrijven. Die gaat

12:32

op zoek naar iets wat niet

12:34

vergaat bijvoorbeeld. Aardbij is heel slecht

12:36

geld. Na vijf dagen is je

12:38

geld verrot. Dus je gaat op

12:40

zoek naar iets wat niet vergaat,

12:42

wat je makkelijk kunt opdelen. Dat

12:44

was het probleem van die schoenen.

12:46

Wat makkelijker transporteren is. Dat moet

12:48

niet altijd groot zijn. Liefst. Wat

12:50

makkelijker waarderen en controleren is. Want

12:52

hoeveel is het nou dat geld?

12:54

En ook iets wat niet zomaar

12:56

bij te maken is. Ook logisch

12:58

natuurlijk. van iedereen natuurlijk. Ja, ik

13:00

kan iedereen heel veel van me

13:02

maken. Dus wat je dan ziet,

13:04

is dat bijvoorbeeld, we hebben het

13:06

wel eens gehad over, schelpen zijn

13:08

ook geld geweest. Ja. Ja, maar

13:10

wel op een plek waar het

13:12

heel ver van de zee verwijderd

13:14

was. Ja. Waarbij het moeilijk te

13:17

verkijgen was. Ja, want aan zee

13:19

zijn schelpen geen geld, weet je

13:21

wel. En sigaretten zijn ook geld

13:23

in een gevangenis. Ja, waarom? Omdat

13:25

je dan moeilijker sigaretten kan behoorden.

13:27

Maar het klopt wel he, want

13:29

sigaretten vergaan niet snel. Ze zijn

13:31

best wel... Goed, zo'n pakjes op

13:33

de delen in 20 sigaretten, weet

13:35

je wel. Het is makkelijk transporteren.

13:37

Ik kan heel duidelijk zien dat

13:39

een sigaret mag controleren. En je

13:41

kunt ze in de gevangenis niet

13:43

zomaar verkrijgen. Ze voldoende eigenlijk best

13:45

wel goed aan eigenschappen van iets

13:47

wat zou kunnen werken als geld

13:49

in een specifieke context. En als

13:51

je dat dan even verder gaat

13:53

kijken in de geschiedenis en zie

13:55

je dat vaak na een tijdje

13:57

goud en zilver komen boven drijven.

13:59

En ook handig in de wereldwijde

14:01

handel, want ja, als je vanuit

14:03

Italië de zijde route naar China

14:05

gaat lopen, dan kom je allemaal

14:07

plekken onderweg tegen. En dan is

14:09

de handig als we allemaal een

14:11

beetje hetzelfde accepteren. En dat is

14:13

dan een soort goud geworden. We

14:15

hoeven niet per se in de...

14:17

geschienen is er eigenlijk van welke

14:19

vormen van schelpen er allemaal gebruikt

14:21

zijn over de jaren, maar het

14:23

is wel duidelijk dat er toch

14:25

dan op een manier op elke

14:27

plek in de wereld toch een

14:29

soort manier van schuld of zo

14:31

is ontstaan om dit een beetje

14:33

te regelen. Dat is toch eigenlijk

14:35

dan de conclusie. Nou, ik denk

14:37

in het begin... Helemaal in het

14:39

begin was het ook heel erg

14:41

de ontdekkingstrijzigers die ergens kwamen. En

14:43

dan kwamen ze in Heemse volkeren

14:45

tegen en dan was het van,

14:47

ja, we bespreken dezelfde taal niet,

14:49

maar we willen toch wat meenemen

14:51

hier. En kunnen we ze iets

14:53

anders aanbieden en dat zo, zeg

14:55

maar, die rel is ontstaan. En

14:57

eigenlijk op de duur door continu,

14:59

ja, grotere globalisering, op een gegeven

15:01

moment een soort standaard betaalmiddel is

15:03

ontstaan, in plaats van inderdaad de

15:05

aardbij versus de... De tea ofzo

15:07

weet ik veel. Ik denk in

15:09

lokale samenlevingen. Nee klopt, dus je

15:11

hebt eigenlijk wel twee verschillende vraagstukken.

15:13

De internationale handel over grote afstanden

15:15

en binnen een lokale samenleving, binnen

15:17

een groep. En er is ook

15:19

wel zo'n oorsort van onenigheid over

15:21

hoe het nu in de geschiedenis

15:23

gegaan is. Kijk, jij hebt op

15:25

een gegeven moment dat ruilvraagstuk. En

15:27

wat is er nou eerst ontstaan?

15:29

Een soort fysieke vorm van geld

15:31

of is er eerst schuld ontstaan?

15:33

En het kan allebei. Op het

15:35

moment dat wij die schoenen tegen

15:37

die aardbijen willen ruilen, dan kan

15:39

ik zeggen, geef me maar in

15:41

plaats van die aardbijen heb ik

15:43

liever gewoon geld. Dus kralen of

15:45

schelpen of gouden muntjes of zo.

15:47

Ik kan ook zeggen, breng mij

15:49

de komende 20 weken elke week

15:51

een kilo aardbijen. En dan heb

15:53

je eigenlijk de eerste week een

15:55

kilo aardbijen en 19 kilo aardbijen

15:57

aan schuld. Dus je kunt heel

15:59

makkelijk, eigenlijk heel logisch, om de

16:01

ruio eigenlijk te beginnen met een

16:03

soort van schuldsysteem. En ik heb

16:05

dus van jou nog 19 briefjes

16:07

met een kiloaard bij. En die

16:09

kan ik ook weer gaan ruilen

16:12

met iemand anders. Dus je kan

16:14

er ook iets ontstaan van een

16:16

soort administratie, dat doe je dan

16:18

eerst op klei-tabletten. op een kerfstok

16:20

of zo van hoeveel ben ik

16:22

jou nog schuldig en het feit

16:24

dat ik jou iets schuldig ben

16:26

dat jij het bewijstje daarvan die

16:28

kun jij ook weer aan iemand

16:30

anders geven dan ben ik aan

16:32

iemand anders schuldig. Dus schuld en

16:34

geld ontstaat een soort hand in

16:36

hand maar ook als je schuld

16:38

met schuld start dan moet je

16:40

tot een soort gezamenlijke rekenenheid komen.

16:42

Want het is niet handig als

16:44

je een soort schulddingen met 500.000

16:46

verschillende producten daarop. Dus er is

16:48

al heel snel een vraag van

16:50

waarin zullen we dit gaan uitdrukken.

16:52

Ik denk dat toch als je

16:54

nou toch moet kiezen dat dat

16:56

misschien wel de kern is van

16:58

geld. Dat je iets gaat zoeken

17:00

waarin je het kunt meten en

17:02

uitdrukken. Oké uiteindelijk kom je dan

17:04

bij geld en zilver uit maar

17:06

nu betaal je de gouden standaard

17:08

zoals we dat kennen uit het

17:10

verleden die is al lang verleden

17:12

tijd. Nu hebben ze samen op

17:14

fiat geld daar komen zo op

17:16

maar geld en zilver is Ons

17:18

geld is niet meer gedekt. Het

17:20

is niet meer van goud en

17:22

zilver. Nee, en dat noemen we

17:24

dan in het Engels fiat money.

17:26

En in het Nederlands heet dat

17:28

eigenlijk niet fiat geld, maar fiducier

17:30

geld. Wat betekent fiat dan? Ja,

17:32

fiat dat komt uit het Latijn

17:34

en dat betekent zoiets als... Ja,

17:36

weet je, de Latijnse uitspraak fiat

17:38

luxe, er zij ligt. Dat is

17:40

de eerste versen van de Bijbel,

17:42

er zij ligt en er was

17:44

ligt, fiat luxe. Dus iets wat

17:46

er is omdat je het uitspreekt,

17:48

by decree, zeg je wel, omdat

17:50

je het verordonneerd. Zo mooi dat

17:52

je dat weet. Hoe je dit

17:54

uitlegt. Ik vraag alles aan Bert.

17:56

Ik ben zo'n enzenklop die. Ja,

17:58

nou dit onderwerp hebben we het

18:00

wel vaak ook, want dat speelt

18:02

gelukkig. Maar Bert G.P.T. Dat is

18:04

fiat en fiduciaire. Dat komt ook

18:06

uit Latijn, maar dan van het

18:08

woord voor vertrouwen. Het gaat over

18:10

geld, wat gebaseerds of vertrouwen. En

18:12

iets is fiduciaire, geld is fiduciaire

18:14

als de nominale waarde groter is

18:16

dan de intrinsiek. waarde. Dus als

18:18

je een gouden munt hebt waarbij

18:20

er staat bijvoorbeeld op 5 euro

18:22

en de waarde van die munt

18:24

als je het goud zou omsmelden

18:26

is ook 5 euro dan is

18:28

het Ja, dan is het geen

18:30

jatgeld. Maar zou de intrezieke waarde

18:32

van dat goud dalen, lager zijn

18:34

dan de nominele waarde wat er

18:36

opstaat, ook al is het maar

18:38

10% lager, dan is het al

18:40

halve fiduciaergeld, omdat er een klein

18:42

procent vertrouwen eigenlijk zit erbij. Dus

18:44

via het geld maakt via het

18:46

geld omdat je er zelf door

18:48

middel van vertrouwen waarde aan toe

18:50

kent. Zag ik dat goed? Congredeer

18:52

ik dat goed? Ja, dus... Het

18:54

afmaken is giraal geld, dus digitaal

18:56

geld is dus altijd 100% financier,

18:58

want bits en bytes hebben geen

19:00

materiaalwaarden. En wat is dat dan,

19:02

die vertrouwen? Dat is vertrouwen in

19:05

de algemeen acceptatie ervan. Dat is

19:07

waar ik vertrouwen op slaat. Je

19:09

hebt vertrouwen, ik heb wel dit

19:11

bankbouillet. papier, dus het is verder

19:13

heeft geen intensive waarde, maar ik

19:15

heb wel het vertrouwen dat iedereen

19:17

dit accepteert als ik er iets

19:19

van ga kopen. Ja, precies. Dus

19:21

dat iedereen begrijpt dat als ik

19:23

die 5 euro neerleg dat ik

19:25

een duur Amsterdamse koffietje kan kopen.

19:27

Ja, dan tegenwoordig een half koffietje,

19:29

maar inderdaad. Nee, precies. En het

19:31

vertrouwen in dat geld, dat is

19:33

vaak gebaseerd op het vertrouwen dat

19:35

burgers in de overheid hebben. Want

19:37

via het geld is vaak overheidsgeld.

19:39

Dus er is vaak die koppeling

19:41

met de munt heer, de uitgever

19:43

van die munt. Waarom is dat

19:45

dan? Dat heeft dan weer te

19:47

maken ook met dat de overheid

19:49

vol blasting heeft in die munt.

19:51

Je kunt het altijd gebruiken om

19:53

je blasting in te voldoen. Maar

19:55

de kern van het verhaal is,

19:57

het geld wat wij nu wereldwijd

19:59

allemaal gebruiken is fiducier geld, dus

20:01

het gebaseerd op vertrouwen dat een

20:03

ander het accepteert. Dat je het

20:05

altijd bij de bakker kan uitgeven.

20:07

En toch werkt dat best goed.

20:09

Ja, dat vind ik onmerkelijk, want

20:11

je zou zeggen, het wordt een

20:13

grote chaos zodra dat geld eigenlijk

20:15

nergens meer voorstaat en je er

20:17

ook Je billen mee zou kunnen

20:19

afvegen met die briefjes. Dat doe

20:21

ik, want ik ben heel rijk.

20:23

Hoe kan het dan dat geld

20:25

zonder dekking zo lang goed gaat?

20:27

Eigenlijk dezelfde reden dat schelpen en

20:29

kralen ook gewerkt hebben. Omdat het

20:31

namelijk in ieders belang is om

20:33

de fictie in stand te houden

20:35

dat het waarde heeft. Het is

20:37

een soort collectieve hallucinatie. Je hebt

20:39

met elkaar, heb je het idee,

20:41

dit tientje kan ik brood van

20:43

kopen of deze kraal of deze

20:45

schelp. En laten we wel wezen,

20:47

dat geldt eigenlijk ook voor fysiek

20:49

goud. En moet je niet dat

20:51

sommige goudmensen dat daar niet mee

20:53

eens hebben, maar ook voor fysieke

20:55

goud? Want een goud heeft industriele

20:57

waarde. Van een shiny rock. En

20:59

je kunt er, je kunt er,

21:01

het wordt gebruikt in chips en

21:03

zo, hè. Dat zal je even

21:05

naar een heel klein beetje loog

21:07

worden. Maar een heel klein beetje.

21:09

Dus maar een fractie van de

21:11

koers. De rest van de waarde

21:13

van goud is een wereldwijd idee.

21:15

dat goud waardevast is. Omdat iedereen

21:17

denkt dat goud waardevast is, is

21:19

het waardevast. Omdat het mooi als

21:21

siaraat of iets mooi is, is

21:23

ook een idee. En het is

21:25

nuttig in een reserve. Het is

21:27

ook een idee. Het is eigenlijk

21:29

allemaal ideeën. Het is geen eigenschap

21:31

van goud, maar het is een

21:33

eigenschap van wat mensen vinden van

21:35

goud. En ik denk dat als

21:37

je dat realiseert, dat geld altijd.

21:39

Een idee is, een sociaal construct,

21:41

iets wat er is om dat

21:43

mensen dat allemaal vinden. En waarom

21:45

vinden mensen dat allemaal? Omdat het

21:47

ook nuttig is om dat te

21:49

vinden als de rest dat vindt.

21:51

En eigenlijk door rechtspraken en democratie

21:53

werken ook. ook zo. Dat werkt

21:55

omdat we met elkaar denken, dit

21:58

is de beste manier om dingen

22:00

te doen. De cynische blik is

22:02

bij geld, rechtspraak, democratie. De cynische

22:04

blik is dat werkt omdat er

22:06

mannen zijn met geweren. En de

22:08

constructieve blik is, het is de

22:10

beste optie die we kennen. En

22:12

dus accepteren we dit allemaal. En

22:14

dus geloven we dat een ander

22:16

mijn geld accepteert. Weet je nog

22:18

wat je wilde zeggen, Feroenie, twee

22:20

minuten geleden? Nou, dit staat misschien

22:22

niet één op één mee in

22:24

verband, maar wat mij wel meteen

22:26

omhoog komt, is toen jij net

22:28

zei van... hoe lang is dat

22:30

zo goed gegaan? Nou, het ding

22:32

is wel... Stel, ik weet in

22:34

andere landen waar het gewoon niet

22:36

zo goed geregeld is als hier.

22:38

Soms ontstaat er toch ook zo'n

22:40

hiperinflatie, dat mensen het vertrouwen verliezen

22:42

in geld. Ik kan het nog

22:44

wel hebben, maar morgen is het

22:46

nog minder waard. En dan is

22:48

er ook een gevaarlijk dynamiek gaande.

22:50

Want dan verliees je dus dat

22:52

acceptatie, het wordt overal geaccepteerd. En

22:54

dit is het waard, zeg maar.

22:56

Omdat het gebaseerd is op enkel

22:58

vertrouwen, kan die spiraal dan heel

23:00

snel gaan. Precies, en dat is

23:02

echt gevaarlijk. Want wat gaat dan

23:04

het realmere worden als niemand meer

23:06

vertrouwen heeft in dat briefje? Omdat

23:08

de hyperinflatie is. Maar dat geld

23:10

dus ook voor de kralen en

23:12

de schelpen en de sigaretten en

23:14

jabstenen. Noem alle vormen van geld

23:16

maar op. Dat uiteindelijk als het

23:18

vertrouwen weg is... Ja, dan houdt

23:20

het op met geld. Ja, maar

23:22

dan de goldbeurk die zou zeggen,

23:24

ja, maar Bert, goud, dat hebt

23:26

echt een hele lange geschiedenis. De

23:28

langste trekkinghistorie, dus goud is het

23:30

The Money of Kings en The

23:32

Kings of Money of wat weet

23:34

ik veel. Maar goud is dus

23:36

al heel lang, is daar het

23:38

vertrouwen in, gebaseerd op een best

23:40

wel... in veel culturen verankert idee

23:42

dat goud mooi is als sierraat,

23:44

dat goud een goed idee is

23:46

als reserves aantaan. Dat moeten allemaal

23:48

maar op, maar het zijn uiteindelijk

23:50

wel ideeën. Er zou in de

23:52

toekomst een wereldbevolking kunnen ontstaan die

23:54

nul waarde hecht aan goud, could

23:56

be. Ik bedoel even Nassim Taleb,

23:58

hij zegt altijd bij een levenloze

24:00

dingen, hij zegt dat het Lindy

24:02

effect, hoe langer iets er is,

24:04

hoe groter de kans dat er

24:06

ook nog heel lang zal zijn.

24:08

Neem zo iets zoals religie of

24:10

goud. Van Kazuyken zeg je dat

24:12

is er al duizenden jaren. Dus

24:14

het is best reel om te

24:16

denken dat er over duizenden jaren

24:18

nog is. Orange Harps mix. Maar

24:20

ik vind het als gedachte oefening

24:22

wel belangrijk om je te realiseren

24:24

dat het uiteindelijk ook een idee

24:26

is. Wel een idee waarvan je

24:28

kunt aannemen dat er nog een

24:30

tijdje is. Waar toch? Ja. Veronica,

24:32

ik vraag me dan af. Vind

24:34

jij ons geld op dit moment?

24:36

Dus dan hebben we het over

24:38

de euro waar jij en ik

24:40

ook mee betalen. Veer, dat goed

24:42

werken op dit moment? Nou, de

24:44

euro fiat geld. Nou, wat ik

24:46

wel vind met het geld van

24:48

nu, en dat is natuurlijk dan

24:51

ook een bruggetje naar mijn Bitcoin.

24:53

Ik vind het wel erg dat...

24:55

dat er zo'n bank tussen staat.

24:57

Want aan de ene kant is

24:59

het zo dat een bank natuurlijk

25:01

de veiligheid zou moeten bieden en

25:03

de service moet verlenen. Maar wat

25:05

ik bijvoorbeeld heel erg raar vind,

25:07

is dat ik moet op een

25:09

gegeven moment als je er dus

25:11

danig veel geld op zet, op

25:13

een gegeven moment was het zo

25:15

dat er negatieve rente ontstond. En

25:17

als je dan moet gaan betalen

25:19

om je geld bij die bank

25:21

neer te zetten. En dan denk

25:23

ik, waar slaat het op? Het

25:25

is je eigen geld, je hebt

25:27

er hard voor gewerkt en nu

25:29

moet ik het... Nu moet ik

25:31

gaan betalen om er iets mee

25:33

te doen en hetzelfde geld trouwens

25:35

ook voor een zakelijke rekening die

25:37

ik heb. Ik moet betalen aan

25:39

de bank voor het aantal transacties

25:41

of tenminste afhankelijk van het aantal

25:43

transacties wat ik met mijn geld

25:45

heb gedaan. Het is dan niet

25:47

een centje. is wel dat ik

25:49

denk, dat is natuurlijk vanwege mijn

25:51

pimpas, maar dat gaat wel tegen

25:53

mijn gevoel in. Dat ik denk,

25:55

het is toch gewoon geld waar

25:57

ik zelf voor heb gewerkt. En

25:59

omdat ik het in de omloop

26:01

laat gaan, omdat ik er dingen

26:03

mee doe, moet ik dan de

26:05

bank gaan mentalen. Als zij verlenen

26:07

jou toch gewoon een dienst. Je

26:09

mag het ook onder je matrast

26:11

op, is gewoon onlandig. Nou, ja,

26:13

eens, dat klopt ook wel. En

26:15

in dat opzicht kan je denken,

26:17

ja, maar waarom mag die bank

26:19

dan bepalen hoeveel geld dat waard

26:21

is? En dus de vraag, vind

26:23

je dat het goed werkt? Nou,

26:25

daar zie ik wel mankemente. Dus

26:27

ja, en kijk, dat zeg je,

26:29

je kan het ook onder je

26:31

matras stoppen. Nou ja, daar heb

26:33

ik ook niet zoveel zin in,

26:35

want dan slaap ik straks niet

26:37

meer zo lekker. Dus ja, vind

26:39

ik het goed werken. Nou, misschien

26:41

niet, want waar ik het ook

26:43

stop? Ik heb er zeg maar

26:45

moeite mee. Ja, opslaan is een

26:47

probleem. Verwaarden van grotoevoerder. Perslachter knikt

26:49

instemmend. Ja, wow. Ik vind dat

26:51

in Nederland het geld eigenlijk best

26:53

wel goed werkt. Ja, dus ook.

26:55

Ja. Als ik een socijzenbroodje ga

26:57

halen, dan gaat snel jongen door

26:59

je betaling. Ja, kijk, broer even

27:01

wat voor dingen kom je dagelijks

27:03

in de praktijk met geld en

27:05

aanrakingen. Dat is aan de toonbank.

27:07

Je bent ergens op een plek

27:09

waar een kassa staat en je

27:11

moet iets afrekenen. E-commerce, dat is

27:13

je besteld iets online, in een

27:15

webshop of iets dagelijks. En je

27:17

maakt iets over naar een andere

27:19

particulier. En dus gewoon peer-to-peer, dus

27:21

je hebt iets gekocht op marktplaats,

27:23

dat kom je ophalen of je

27:25

hebt iets voorgeschoten, je stuurt een

27:27

tikkie, je weet je, dat soort

27:29

dingen. En die drie zijn denk

27:31

ik waar mensen het meeste aanraken

27:33

komen met geld. Maar die drie

27:35

werken in Nederland echt waanzinnig goed.

27:37

Ja. Echt waanzinnig goed. En kijk,

27:39

als je even uitzoomt en gewoon

27:41

een soort analytische blik op geld

27:44

in Nederland legt, dan zeg je

27:46

nou, we hebben een stabiele munt.

27:48

De euro hebben we net even

27:50

over hier per inflatie. Zijn landen

27:52

waar je munt... Elke maand in

27:54

waarde halveert. We hebben geen last

27:56

van. We hebben een beetje inflatie.

27:58

Inflatie golf je gehad net in

28:00

2022, maar stabielement. Op wereldschaal, stabielement.

28:02

We hebben geweldige betaalinfrastructuur. Ideal, ticky,

28:04

contactloos betalen, instant payments, Apple Pay,

28:06

weet je dat soort dingen. eigenlijk

28:08

ook wel goedkoop. Als je het

28:10

op wereldschaal bekijkt, dan is Nederland

28:12

best wel goedkoop. We hebben een

28:14

functionerende rechtsstaat, ook niet onbelangrijk voor

28:16

geld, voor contracten, we hebben een

28:18

betrouwbare overheid. Inclusief, eigenlijk elke Nederlander

28:20

heeft een bankrekening, heeft recht om

28:22

een bankrekening zelfs. Dus ja, als

28:24

je op wereldschaal kijkt naar hoe

28:26

gaat het hier, dan... Zijn we

28:28

daar helemaal bovenaan? Zijn er wel

28:30

watte uitzonderingen op dat iedereen recht

28:32

heeft op een bankrekening? Als je

28:34

een sekswerker bent, dan is het

28:36

een stuk lastiger. Maar als je

28:38

natuurlijk persoon hebt, dan... Je doet

28:40

het nu relatief gezien met andere

28:42

landen. Maar jij vraagt aan mij,

28:44

vind je dat geld goed werkt?

28:46

Bedoel je dan alleen in Nederland

28:48

of bedoel je geld? Want ik

28:50

vind wel, als ik zat het

28:52

te vergelijken met andere vormen van

28:54

geld, wat is geld? En vind

28:56

je dat hoe wij het hier

28:58

nu doen goed werkt? Nou, niet

29:00

per se, want een voorbeeld wat

29:02

ik wilde noemen was dat ik...

29:04

iemand ken die laatst een kind

29:06

heeft gekregen. En die wilde dan

29:08

Bitcoin gaan investeren in een Bitcoin-rekening

29:10

openen voor dat kind. En toen

29:12

heeft hun bank de rekening geblokkeerd,

29:14

want dat was zeg maar apart

29:16

gedrag. En toen konden ze gewoon

29:18

niet bij hun geld. En dat

29:20

vind ik niet goed werken. Want

29:22

dan denk ik, hallo, ik mag

29:24

dat toch zelf bepalen. En ik

29:26

word nu geblokkeerd, kan niet eens

29:28

meer mijn boodschap afverrekenen, stel het

29:30

zou het zijn geweest. Nou, vind

29:32

ik dat goed werken. Nou, weet

29:34

ik niet per se. Ik zal

29:36

niet meteen zeggen wat dan wel

29:38

goed werkt. Dat weet ik ook

29:40

niet per se. En dat is

29:42

lastig, hè? Ja, dat vind ik

29:44

wel. Dat ik denk, ja, werkt

29:46

dat zo goed. Het voelt niet

29:48

alsof je echt in eigen dom

29:50

bent van je eigen geld. En

29:52

dat vind ik niet per se

29:54

goed werken. Wat waar is, hè?

29:56

voor het bezit afhankelijk van een

29:58

data-partij. Dus dat moeten we ook

30:00

nog zo meteen uitgebreiden over hebben.

30:02

Alleen, ik denk als je gaat

30:04

zoeken naar bezwaarpunten in Nederland specifiek,

30:06

dat je als snel uitkomt op

30:08

vraagstukken waar het ook niet makkelijk

30:10

is om dan wel een goede

30:12

oplossing te bedenken. En want het

30:14

voorbeeld wat je noemt, dus rekening

30:16

wordt geblokkeerd door de transactie die

30:18

je doet, door de bank, dan

30:20

is de vraag van wat Waarom

30:22

doet een bank dat? Dat heeft

30:24

vaak te maken met andere maatschappelijke

30:26

belangen. Zoals criminaliteit, bestrijden of voorkomen

30:28

dat je opgelicht wordt. Dus banken

30:30

die blokkeren ook wel als je

30:32

rekening omdat wat je doet zou

30:34

kunnen lijken op dat je gescamd

30:36

wordt bijvoorbeeld. Dus dan gaat het

30:39

om bescherming van de klant. Maar

30:41

werk zit dan goed. Dat is

30:43

de vraag, toch? Dat is lastig,

30:45

maar dat zou de vraag kunnen

30:47

stellen over de veiligheidspoortjes op het

30:49

vliegveld. Hij werkt goed. Het gebeurt

30:51

niet vaak dat er vliegtuigen op

30:53

geblasen worden, dus je zou kunnen

30:55

zeggen dat het werkt goed. Maar

30:57

we weten niet, we hebben geen

30:59

dubbelblinde test. Het is niet zo

31:01

dat we de helft van de

31:03

vliegtuigen ongecontroleerd laten vliegen, de andere

31:05

helft wel. Ja, AB-test. Ja, we

31:07

hebben geen AB-test en dat geldt

31:09

ook natuurlijk voor banken, dus werkt

31:11

het. Er is wel wetenschappelijk onderzoek

31:13

dat zegt dat al die serven

31:15

de kansen van banken weinig effectief

31:17

is. Maar het is wel het

31:19

gevolg van een maatschappelijk debat, democratisch

31:21

proces, waaruit komt dat we vinden

31:23

dat we om criminaliteit te bestrijden,

31:25

om de klanten te beschermen, bepaalde

31:27

dingen moeten doen. En ik heb

31:29

er ook allerlei bezwaren tegen, ook

31:31

principiële bezwaren, maar de vraag waar

31:33

ik ook zelf het antwoord niet

31:35

op heb is... Hoe dan wel?

31:37

Het is uiteindelijk een afweging, een

31:39

uitruil. die heeft deze euro voor

31:41

ons geregeld en dat werkt voor

31:43

heel grote telen, werkt dat prima.

31:45

Maar wat Veronique wel natuurlijk terecht

31:47

aanstipt is, we hebben commerciële partijen

31:49

nodig. Zeker. Om het daadswerkelijk te

31:51

laten functioneren, die ook gewoon hun

31:53

bedrag op die zakelijke rekening houden.

31:55

Om de distributie te doen en

31:57

eigenlijk om de infrastructuur te leveren,

31:59

klopt ja, de overheid levert niet

32:01

de infrastructuur en doet niet een

32:03

distributie, doet ook niet de monitoring,

32:05

dat de laatste over aan marktpartijen.

32:07

En behalve als je natuurlijk kontant

32:09

geld gebruikt. Nou ja, en ook

32:11

laatst met die rente, dat dan

32:13

de ECB-rente op een bepaald percentage

32:15

ligt en dat wij maar heel

32:17

weinig krijgen van de bank. En

32:19

dan denk ik, ik snap het

32:21

ook wel weer, want zij zetten

32:23

dat geld ook daar. Maar ja,

32:25

ik vind dat toch een soort

32:27

van interessant dat daar marketwerking aangekoppeld

32:29

zit, terwijl geld, daar heb jij

32:31

voor gewerkt, we hebben een algemeen

32:33

vertrouwen dan hoeveel geld waard is

32:35

en dan om het dan te...

32:37

vast te kunnen houden, we zitten

32:39

er dan, zeg maar, een marktwerking

32:41

achter. En dat vind ik gewoon

32:43

misschien een mankement dat ik denk

32:45

van, waarom moet ik, waarom kost

32:47

het mijn geld om mijn geld

32:49

te houden? Ja, je kan dat

32:51

natuurlijk altijd opnemen en als bankboilletten

32:53

in de kluis leggen. En dan

32:55

kost het je niks behalve de

32:57

kluis, natuurlijk. Maar als jij te

32:59

veel met cash afregent, dan krijg

33:01

je ook boonje. Want dan is

33:03

het opvallend dat je met cash

33:05

afregent, snap je? Klopt. Ze hebben

33:07

natuurlijk veel onderzoek nagedaan van hoeveel

33:09

negatieve rente zijn mensen bereid te

33:11

betalen. En dat is best beperkt.

33:13

En dan komt best snel een

33:15

punt dat mensen zeggen, nou, dan

33:17

leg ik het wel in de

33:19

kluis. In Zwitserland hebben ze de

33:21

negatiefste rente gehad, heb ik het

33:23

idee. Dus ik had het zo

33:25

een beetje... En daar zijn ook

33:27

daadwerkelijk financiële, grote spelers geweest die

33:29

gewoon 250 nieuwe bankbouilletten in de

33:32

kluis hebben gelegd, gewoon uit het

33:34

protest. Ja, en dat is wel

33:36

het punt dat ze zich ook

33:38

realiseren van ja, veel lager kan

33:40

het dus niet. En dat noemen

33:42

ze ook wel wel de lower,

33:44

zero lower bound of interest of

33:46

zo in ieder geval. Er is

33:48

ergens een soort ondergrens en je

33:50

kan gewoon naar min, noe, kommer

33:52

zes, maar veel lager, dan ja,

33:54

dan houdt het op. En er

33:56

is ook veel echt wel veel

33:58

protest geweest tegen die negatieve rente,

34:00

terwijl als je goed nadenkt over

34:02

wat belangrijk is, dan boeit eigenlijk

34:04

de nominale rente helemaal niet. Het

34:06

gaat eigenlijk over de reale rente.

34:08

Het gaat eigenlijk over het verschil

34:10

tussen de rente. en de inflatie.

34:12

Stel dat je min 2 procent

34:14

inflatie hebt, met andere woorden, alles

34:16

wordt 2 procent goedkoper, dan is

34:18

het helemaal niet erg om min

34:20

0,6 procent rente te hebben. Dan

34:22

groeit als nog de koopkracht van

34:24

je spaargeld. Maar mensen hebben gewoon

34:26

moeite met het feit dat er

34:28

min 0,6 staat. The number goes

34:30

down. Terwijl stel dat je zegt,

34:32

je krijgt 3 procent rente en

34:34

de inflatie is 5 procent. Dat

34:36

is een slecht rede, want dan

34:38

neemt de koopkracht als nog af,

34:40

maar je krijgt al rente. Er

34:42

zit ook gewoon een psychologische effect

34:44

dat mensen dat gewoon een soort

34:46

van oneerlijk vinden, wat eigenlijk niet

34:48

eens omgaat. En wat je daar

34:50

aan ziet, is dat geld gewoon

34:52

best wel een complex iets geworden

34:54

is. Het gaat over kapitaalmarktrentes, het

34:56

gaat over monetair beleid, het gaat

34:58

over geld als spaarmiddel vers betaalmiddel.

35:00

En uiteindelijk... Kom je op dit

35:02

soort dingen terecht dan? Ja, je

35:04

noemde net toen je de definities

35:06

van Wim Boonstra aan het voorlezen

35:08

was, dat kwam op middel, waarde,

35:10

opvlag, middel, ook langs. We hebben

35:12

bijvoorbeeld twee jaar geleden, hadden we

35:14

gewoon, het was een 10% consumentenprijsindex-inflatie.

35:16

Nou ja, de dingen waarvoor je

35:18

dan misschien zou sparen, die stijgen

35:20

nog wel harder dan 10% per

35:22

jaar. De functioneert die functie van

35:24

de waarde opslagmiddel wel dan bij

35:26

fiat geld dat wij hebben, de

35:28

euro. Speciaal bij de euro in

35:30

2025. Denk ik het antwoord is

35:32

nee. De euro in 2001 antwoord

35:34

ja. Dus dat verandert door de

35:36

tijd heen. Ik denk dat tot

35:38

2010 of 2012 was de reële...

35:40

over de algemeen genomen positief. En

35:42

dan moet je natuurlijk nooit naar

35:44

één punt in de tijd kijken,

35:46

maar dat moet je een gemiddelde

35:48

nemen over lange tijd en dat

35:50

geldt ook voor inflatie hebben. Je

35:52

hebt over die enorme stap in

35:54

de CPI in 2022. Maar als

35:56

je het over de afgelopen 20

35:58

jaar bekijkt, dan valt het eigenlijk

36:00

over mee, want we hebben ook

36:02

jaren gehad dat je een doelkomaar

36:04

6 procent inflatie had. Dus als

36:06

je het eerlijk wil doen, moet

36:08

je dat soort dingen over een

36:10

langere periode bekijken. En wat we

36:12

nu zien, de afgelopen 10, 15

36:14

jaar, is dat gemiddeld genomen, structureel,

36:16

de rente die je krijgt, lager

36:18

is dan de inflatie. Met andere

36:20

woorden, als je gewoon netjes braaf

36:22

je geld op je spaarrekening zet,

36:25

dan neem dus de koopkracht van

36:27

je spaargeld af. En ik denk

36:29

dat dat een probleem is. Ja,

36:31

dus het smelt naar de ijskloontje

36:33

gevoel. En dat zorgt er eigenlijk

36:35

voor dat mensen een soort gedwongen

36:37

belegger zijn. Want als het voor

36:39

1 of 2 of 3 jaar

36:41

per spaarrekening staat, boeit het allemaal

36:43

niet zoveel. En als je wasmachine

36:45

wil kopen, is het allemaal prima.

36:47

En ook niet voor het buffertje

36:49

wat je hebt, want je zal

36:51

het allemaal niet zo'n enorme bedragen.

36:53

Maar stel dat je op een

36:55

of andere je krijgt erfenis of

36:57

je verdient als ondernemer veel geld,

36:59

maar je hebt niet een pensioen,

37:01

dus je moet zelf je pensioen

37:03

opbouwen. Ja, dan heb je een

37:05

x-aantal keer je jaarselaars aan spaargeld.

37:07

Ja, als je dat 30, 40

37:09

jaar de toekomst wil transporteren... Moet

37:11

je dat niet doen? Moet je

37:13

dat niet in euro's doen? Nee.

37:15

Dat is wel een pijnlijke conclusie.

37:17

Nou ja, ik heb ook ooit

37:19

een mooie quote gehoord die iemand

37:21

zei, die zei, geld verdienen is

37:23

één. Maar geld behouden is echt

37:25

een tweede. Stel je hebt een

37:27

geweldig bedrijf en je hebt echt

37:29

miljoenen meeverdiend en je verkoopt je

37:31

bedrijf en er komen ineens miljoenen

37:33

op je af, dan sta je

37:35

voor een goede uitdaging. Zo'n vraagstuk.

37:37

Hoe zit je in het weg?

37:39

Hoe zit je het slim weg?

37:41

Want één verkeerde investering en je

37:43

bent binnen noodwijn. Geld kwijt waar

37:45

je misschien wel drie jaar voor

37:47

gewerkt hebt. Klopt. En dat vind

37:49

ik dan wel als... De vraag

37:51

werkt ons geld nu goed. Nou,

37:53

ik vind dat best wel heftig.

37:55

Ik denk van dan heb je

37:57

zeg maar dat geld verdiend. Maar

37:59

dan sta je vervolgens zeg maar

38:01

voor zo'n uitdaging om het ook

38:03

te kunnen houden zonder dat het

38:05

zwaar de verliezen. Dat vind ik

38:07

niet goed werken. Je krijgt iedere

38:09

week van jou allerlei tips op

38:11

Instagram om je geld te investeren

38:13

op een wijze manier. Is dat

38:15

dan ook de manier om daadwerkelijk

38:17

je euro's of de koopkracht van

38:19

je euro's te behouden? Nou ja,

38:21

kijk, ik ben natuurlijk gefocust op

38:23

degenen die spaart en ook graag

38:25

vooral de wat jongere mensen. Dus

38:27

ja, daarvan zou ik zeggen een

38:29

toegankelijke manier om toch de koopkracht

38:31

van je geld te behouden. is

38:33

door te kijken naar investeringen zoals

38:35

ETF's, om toch met de economie

38:37

je geld aan het werk te

38:39

zetten en met de economie mee

38:41

te draaien. Maar in het geval,

38:43

dat is dan niet mijn werk,

38:45

niet mijn doelgroep, maar in het

38:47

geval wat ik net zeg, als

38:49

jij die miljoenen ineens op je

38:51

bankrekening krijgt, ja, dat is echt

38:53

een uitdaging. Hoe zit je dat

38:55

dan weg? Ga je dat allemaal

38:57

in één wereld ETF stoppen? Dat

38:59

voelt misschien ook een beetje gek.

39:01

Maar ja, dan ga je kijken

39:03

naar alternatieve investeringsmogelijkheden. Bij de cryptomarkt

39:05

is het super volatiel, dus het

39:07

is best spannend als je daar

39:09

veel geld in zet. Je kunt

39:11

kijken naar vastgoed, je kunt kijken

39:13

naar aandelen, je kunt kijken naar

39:15

vermogensbeheerders, maar alles kost geld en

39:18

bij alles is ook je geld

39:20

in beweging. Of er is regelgeving,

39:22

dat bedoel je kan ook niet

39:24

zo, maar volgens mij allemaal huizen

39:26

hier gaan kopen, want daar is

39:28

ook weer regelgeving voor. Ja, of

39:30

de overheid verandert de regels en

39:32

dan moet je juist weer verkopen.

39:34

En je wordt ook... Je krijgt

39:36

een soort verantwoordelijkheid bij voor tweede

39:38

baan, om alle dingen te gaan

39:40

snappen. Ja, iedereen is ineens belegger.

39:42

Ja, en met de consequenties erbij

39:44

horen, met alle verantwoordelijkheden. Dus dat

39:46

is wel echt het probleem. Kijk,

39:48

en ik denk dat het belangrijk

39:50

is ook voor de luisteraar om

39:52

je te realiseren dat als je

39:54

geld spaart, dan... Je spaart doorgaans

39:56

niet voor de dingen in het

39:58

winkelmantje van de CPI. Je spaart

40:00

niet voor potpinderkaas, zeg ik altijd.

40:02

FAC 4. De wereldreis, de bruiloft,

40:04

een huis, pensioen. Ja, pensioen zouden

40:06

nog kunnen zeggen, dat zijn de

40:08

potpinnecasen de toekomst. Dus dat zou

40:10

de CPI nog kunnen volgen. En

40:12

dat is vernaf, hè. Maar goed,

40:14

veel mensen willen, als ze gepensioneerd

40:16

zijn, toch die reis gaan maken

40:18

of de Porsche kopen. Lekker na

40:20

het conceptgebouw. Nou ja, dat soort

40:22

dingen. Maar als je van dat

40:24

soort dingen gaat kijken hoe dieprijzen

40:26

zich ontwikkelen, dan gaat dat sneller

40:28

dan de CPI. En dus de CPI...

40:30

is een uitstekend instrument. Er zijn ook

40:32

heel veel mensen die zeggen, het

40:34

is allemaal complot en wat ongemanipuleerd.

40:37

Nee, CPI is een uitstekend instrument

40:39

voor bepaald soort dingen. Bijvoorbeeld

40:41

voor het indexeren van salarissen, want

40:43

salarissen gebruikt je prima even potpinnekaas.

40:45

Alleen als je het gaat nadenken

40:47

over je spaargeld, over je vermogen,

40:49

dan is jouw doelstelling niet de

40:51

CPI bij blijven. Maar nu is

40:53

jouw doelstelling bijvoorbeeld de huizenprijs bij

40:55

blijven. Nou, veel succes. Ja, dat

40:57

zeg ik, over 6 procent per

41:00

jaren, over decennia lang. Wat was

41:02

de rente ook alweer? Nu 1,2

41:04

procent of zo. Dat gaat gewoon,

41:06

dat gaat niet. Dat is denk

41:08

ik een probleem met geld. Dit

41:10

is overduidelijk een bug van onze

41:12

financieel stelsel, denk ik, van onze

41:14

euro, van onze munt. Is dat

41:16

nou op een manier op te

41:18

lossen? Ja, dit is wel interessant.

41:20

Waar is dit nou eigenlijk een

41:22

bug van? Niet per se van

41:24

de euro als rekeningheid. Nee, eerder

41:27

misschien van de... Het maatschappelijke

41:29

systeem. Ja, het geldsysteem. Dus

41:31

waarom is die rente lager? Het

41:33

heeft weer te maken met de

41:36

schulden. Daar zijn we in Europa

41:38

en in Amerika bijvoorbeeld. Westernse wereld

41:40

hebben we gehoog overheidsschulden. Amerika 125

41:42

procent. In Nederland is het heel

41:45

laag. We zijn een uitzondering. Maar

41:47

kijk naar Frankrijk, Italië, Spanje. Boven

41:49

de 100 procent schuld. Privat schulden

41:52

ook vaak hoog. En dan is het in

41:54

het belang dat de inflatie niet... Al te

41:56

lagen, in ieder geval geen deflaatie krijgen en het

41:58

is belangrijk dat de rente laat. want die

42:00

schulden moeten gefinancierd worden. Dus

42:03

er is een maatschappelijk belang ontstaan

42:05

door het gedrag in het verleden,

42:07

namelijk schulden aangaan, dat de rente

42:09

laag is en de inflatie wat

42:11

hoger. Dus het is niet per

42:14

se een eigenschap van dat euro-tje,

42:16

maar van het politieke systeem eromheen.

42:18

Maar dan krijg ik toch een beetje

42:20

het gevoel dat we onszelf in een

42:22

kel hebben gegraven en dat we daar

42:24

niet zo snel meer uit kunnen. Nee,

42:26

dat klopt. En dan realiseren wij... Het

42:28

is wel belangrijk om ons te realiseren

42:30

dat wij het in Nederland, in Europa,

42:33

eigenlijk nog heel goed hebben. Dat wij

42:35

echt bij het beste stukje van de

42:37

wereld zitten. Want we hebben net even

42:40

gehad over waarom werkt geld goed in

42:42

Nederland. Kijk, als je wat verder

42:44

de grens overgaat, dan... Dan kom je

42:46

al heel snel landen tegen waar het

42:48

veel minder goed geregeld is. Nou ja,

42:50

gewoon technologisch, ja. Dus qua betaalinfrastructuur, online

42:53

betalen, dat soort dingen, dat kom je

42:55

al snel tegen. Maar denk ook aan

42:57

echt hoge inflatie. Echt structureel hoge inflatie

42:59

geldt dat echt weg, gewoon voor je

43:02

neus wegsmelt. Dat mensen gewoon zo kort

43:04

mogelijk het geld willen aanhouden. Kij is

43:06

denk ik een mooi voorbeeld. Ja, Argentinië,

43:08

Venezuela, Zimbabwe. Dat is niet onderhoek, dat

43:11

bedoelt ik. Kij is het meeste onderhoek

43:13

van die landen, dat klopt. Ja, zeker.

43:15

Onbetrouwbare overheden, totalitaire regimes,

43:17

ik geloof dat er 4 miljard mensen

43:20

onder een... tot uliteresie, dan reken ik

43:22

inderdaad Trump nog even niet bij, daar

43:24

die ook zie je ook kijken. Dat

43:27

gaat eigenlijk over de onbetrouwbaarheid van de

43:29

overheid. Dat een overheid eigenlijk een soort

43:31

willekeurig kan zeggen, nou confisceer ik jouw

43:34

geld. Dus ont-eigen dingen, of ik censureer

43:36

je, ik sluit je uit, ik haal

43:38

je uit het banksysteem, ik sluit je

43:41

rekeningen af. Als ik iets verkeerd zeg,

43:43

of als ik me verkeerd gedraag, dan

43:45

heb ik geen toegang meer, ben

43:47

ik geen onderdeel meer van het

43:49

systeem. verhaal. En dan is er

43:51

nog een hele grote groep landen

43:53

waarbij gewoon 56, 70 procent van

43:56

het bevolking geen toegang heeft

43:58

op digitale bankdiesten. dat ze

44:00

op een of andere manier niet

44:02

kwalifijen. Of landen waar het vreselijk

44:04

duur is, kan ook nog 10%

44:06

transactiekosten. En er zijn allerlei manieren

44:08

waarop elders in de wereld het

44:10

geld gewoon überhaupt al moeizaam werkt.

44:12

En dat is dan een lokaal

44:14

vraagstuk. En ook als je in

44:16

Nederland gaat kijken, dan zie je

44:18

al dat grensoverschrijdend dingen al snel

44:21

lastiger worden. Kijk, Tiki is leuk.

44:23

Maar stuur maar eens een tikkie

44:25

naar een vriend uit Japan die

44:27

toevallig even hier op bezoek is.

44:29

Had je het niet lukken? Want

44:31

tikkie is gekoppeld aan Ideal en

44:33

Ideal is alleen met banken die

44:35

hier zitten. In Amerika heb je

44:37

hetzelfde, dan heb je die ik

44:39

stuur je een tikkie, maar dan

44:41

zeg je al Venmoyu. Ja, dan

44:43

stuur je een cash app. En

44:45

in elk land heeft zo'n systempje.

44:47

Ik vind het zelf ook irritant.

44:49

Ik ben wel eens in Noorwegen

44:51

en daar hebben ze een Wipz,

44:53

dat geloof ik. Ik kan daar

44:55

niet op, want ik heb geen

44:57

Noors Passport. plaats, daar staat een

44:59

QR-code. Kan ik dus niet doen,

45:01

weet je wel? Eel irritant, denk

45:03

ik al. Oh ja, zo is

45:05

het dus. Alipay wietje. Nou ja,

45:07

in Berlijn, bijvoorbeeld zeggen ze, pleur

45:10

op met je tikkie, geef maar

45:12

maar gewoon cash. Dus duitse... Duits

45:14

zei we dat we het toch

45:16

helemaal uit andere hout gesneden. Het

45:18

is grensoverschrijdend, wordt ook eens heel

45:20

duur. Stuur maar eens een paar

45:22

euro naar Japan, op zondagmiddag, banken

45:24

gesloten, dat soort dingen. Iets anders

45:26

wat een probleem is, is... Ja,

45:28

die surveillance en die bevriezen. En

45:30

denk even aan die truckers in

45:32

Canada. Wanneer was het ook een

45:34

werkloof? Nou, ik denk eigenlijk aan

45:36

die vriendin van Veronica die wat

45:38

Bitcoin voor de kind wilde kopen.

45:40

Ja, maar dat is ook één

45:42

telefoon en dan is het gefixt.

45:44

En dat is ook de ervaring.

45:46

Wij hebben natuurlijk best veel ervaring

45:48

hiermee vanuit de cryptocast. We hebben

45:50

vaak gehad over luisteraars en tegen

45:52

dingen aanlopen. Allemaal de antiewitvalsregels. Het

45:54

is vaak en zeker tegenwoordig is

45:56

het ook vaak een mailtje, een

45:59

telefoontje. En ik weet ook van

46:01

de grote bank. dat daar inmiddels

46:03

mensen zitten die het echt begrijpen,

46:05

die ook oprecht hun best doen

46:07

om kaf- en koren te scheiden,

46:09

dat ze ook echt beter ingeworden

46:11

zijn, dat ze gewoon goede regels

46:13

hebben, dat ze een interne soort

46:15

van aanspeekpunt hebben. En dat heeft

46:17

niets te maken met je politieke

46:19

opvatting. En dat is waar jij

46:21

naartoe wilde met die Canadese trucker.

46:23

Nee, en dat is het punt.

46:25

Jij wordt niet uitgesloten, Daniel, omdat

46:27

jij toevallig wat op Twitter hebt

46:29

gezet waar de Rauwbank iets van

46:31

vindt. Kunnen we nog even hebben

46:33

over de Canadese trucker? Ja, dat

46:35

is denk ik een goed voorbeeld

46:37

van waar eigenlijk de wereld bakker

46:39

geworden is. Het was in een

46:41

korte tijd, had je twee dingen

46:43

tegelijk... Heb je wat meegebregen? Nee,

46:45

daarop vraag ik ernaar. Ja, je

46:48

had een korte tijd twee dingen.

46:50

Eén was toen de oorlog in

46:52

Rusland, ook in de binnenviel, toen

46:54

zijn de valutareserves van Rusland bevroren.

46:56

Dus Rusland had bij de Centrale

46:58

Bank een reservus, namelijk Dollars en

47:00

die Dollars. Wat zijn dat? Er

47:02

liggen niet gewoon stapels, bankbiljetten zoals

47:04

een Breaking Bad, weet je wel.

47:06

Wat ze daar hebben, zijn rekeningen

47:08

ergens bij een bank, waar ze

47:10

obligaties bezitten. En Amerika heeft gewoon

47:12

gezegd, streept het door. Dus dat

47:14

is perspectief van Rusland. Relicortenaar was

47:16

er in Canada een protest. Ik

47:18

weet niet eens meer, precies waar

47:20

het protest over ging, weet je

47:22

dat toch? Ik weet niet, maar

47:24

ze waren heel boos. Ja, de

47:26

truckers waren boos. De truckers waren

47:28

boos, jij gaat opzoeken. De truckers

47:30

waren boos en die blokkeerde een

47:32

stad. Het gaat over verplichte vaccinatie.

47:35

En die truckers die blokkeerden de

47:37

stad en wat deed de Cannadezen

47:39

regering? Die truckers kregen ook alle

47:41

steun, dus waar mensen donateerden aan

47:43

die truckers. En toen heeft de

47:45

Cannadezen overheid die truckers gewoon uitgesloten

47:47

van het banksysteem. Oh, dit heb

47:49

ik wel mee. En hun familie.

47:51

Hoe dan? En de donateurs. En

47:53

in Canada staat het gewoon stond

47:55

toen op dat moment na... Het

47:57

raast ons in de democratieindex. Ja,

47:59

dat is echt heel gek. Ik

48:01

geloof wij op 5 of 6

48:03

of zo, in de top 10.

48:05

En punt is ook, dan zeg

48:07

je achteraf, dan fixen we het

48:09

wel weer, maar we hebben ook

48:11

verhalen gehoord, mensen. Als je ooit

48:13

bent afgesloten, krijg je nooit meer

48:15

rekening. Je staat voor altijd op

48:17

een of andere zwart lijstje. Het

48:19

is geen bank meer, je bent

48:21

altijd een probleemgeval. En misschien heb

48:24

je het verhaal als gehoord van

48:26

die man. Het was zijn moeder

48:28

overleden. Hij ging naar het gemeentehuis

48:30

en toen vulde de ambtenaar pongeluk

48:32

de namen van de BSN's verkeerd

48:34

in. Dus in plaats van dat

48:36

hij had gemeld dat zijn moeder

48:38

was overleden, waren die twee verwisseld

48:40

en werd hij als overleden gemeld.

48:42

En dan kom je er dus

48:44

achter en hij heeft een boek

48:46

overgeschreven dat alle APIs, alle web-service

48:48

van de Nederlandse overheid, die hebben

48:50

wel een bericht. Person X is

48:52

overleden, maar niet het bericht, oh

48:54

nee, Person X is toch niet

48:56

overleden. Dus ja, run ben je

48:58

bezig om dat soort dingen ongedaan

49:00

te maken. Nou, dat is een

49:02

beetje het... Als je in deze

49:04

moderne tijd, op een of andere

49:06

manier, uit banksysteem geknikkerd wordt, een

49:08

winkje achter je naam krijgt bij

49:10

Lul. Maar dat gebeurde in Canada.

49:13

En toen zeiden heel veel mensen

49:15

van, ja... Toen kwam het dichtbij,

49:17

want dit gebeurt al jaren dat

49:19

de oppositie in wit Rusland wordt

49:21

uitgeknikkerd. De demonstranten in Hongkong werden

49:23

er uitgeknikkerd. Vrouwen, rechten, activisten, Nigeria.

49:25

Precies. En dan zeggen wij van

49:27

ja, maar dat zijn dat soort

49:29

landen. Nu was het Canada. En

49:31

bij Rusland ging het over Amerikaanse

49:33

staatsobligaties. En ineens zeiden mensen van

49:35

ja, misschien moeten we zeggen dat

49:37

overheidsgeld dat werkt wel goed. Fijn,

49:39

maar nu nog. En hier nog.

49:41

Maar het is geen garantie dat

49:43

het altijd goed blijft werken. En

49:45

vooral met wat er nu allemaal

49:47

in de wereld gebeurt. Eerst wat

49:49

we zien in Amerika. Trump die

49:51

even binnen een week heel veel

49:53

regels aanpast. verschrapt, denk ik ook.

49:55

Ja, overheidsgeld, dat ligt in de

49:57

handen van de overheid. Dus zolang

49:59

er een, nou ja, ethische overheid

50:02

regeert, die het goed bedoeld, of

50:04

het minstens het goed voor heeft

50:06

met de bevolking, dan werkt het.

50:08

Maar zodra er een of andere

50:10

creep zit, die denkt, nou we

50:12

gaan het even anders aanpakken, dan

50:14

werkt het toch al niet meer.

50:16

Nee, voor dat. Voordat de dictator

50:18

aan de macht komt, was er

50:20

waarschijnlijk geen dictator. Er is altijd

50:22

een punt dat het niet een

50:24

dictatuur zijn, maar het gaat wel

50:26

een dictatuur zijn. En het kwetsbare

50:28

er aan is ook dat de

50:30

data die er daarvoor was, die

50:32

komt dan in handen van de

50:34

dictator. Nou, dat is die... Nou,

50:36

Trump is geen dictator, maar je

50:38

ziet nu wel dat ik denk...

50:40

Biden heeft van alles opgebouwd en

50:42

regelswette aangenomen en Trump gaat er

50:44

even binnen een week doorheen en

50:46

schrapt alles. En dan denk ik

50:48

ja, zo kwetsbaar is dan de

50:51

overheid in Amerika. En als we

50:53

dan ons geldsysteem in hun handen

50:55

leggen, nou... Ja, en dat zijn

50:57

allemaal kleine wake-up calls geweest. Dat

50:59

je zegt van oké, de volute

51:01

reserves, die truckers in Canada. En

51:03

dan heb je een aantal van

51:05

dat soort dingen die eigenlijk in

51:07

de afgelopen vijf jaar zijn gebeurd.

51:09

Waardoor... Ja, toch het idee wel

51:11

ontstaat van, het is interessant om

51:13

een alternatief te hebben dat niet

51:15

gebonden is aan een specifiek land,

51:17

specifiek regime, specifiek heerse. Een alternatief

51:19

dat, ja, precies iets centraals, een

51:21

alternatief dat niet gesensureerd, bevroren of

51:23

onteigend kan worden. En je kunt

51:25

van de euro zeggen, ja, dat

51:27

wordt niet gesensureerd, bijvoorbeeld onteigend. Ja,

51:29

dat is leuk, nu niet. Maar

51:31

iets wat niet kan worden. Iets

51:33

waar je geen toestemming hoeft te

51:35

vragen om mee te doen. Dus

51:37

waar je ook niet afgesloten kan

51:40

worden. Iets wat wereldwijd werkt, omdat

51:42

we al geconstateerd dat het wereldwijde

51:44

altijd een probleem is. En dan,

51:46

oké, misschien willen we ook wel

51:48

iets wat niet voor je neus

51:50

weggesmelt, dat is dan het inflatiefaar.

51:52

Dus dat zijn een beetje de

51:54

thema's die dan ook geleid hebben

51:56

tot, nou ja, misschien moeten we

51:58

wel decentraal geld, ja. De opletten

52:00

luisteraar denkt nu, hey Bert. schrijft

52:02

bitcoin denk ik. Kan jij maar

52:04

eens uitleggen Bert dan welke rol

52:06

bitcoin op dit moment vervult in

52:08

dit geld systeem dus we hebben

52:10

nu 50 minuten lang een karer

52:12

gemaakt met z'n allen waarin we

52:14

dat geld een beetje hebben uitgelegd.

52:16

Maar welke rol speelt bitcoin dan?

52:18

Dan feitelijk. Ja ik denk twee

52:20

rollen. Eén de rol van freedom

52:22

money en dus dat is een

52:24

soort van geld Geld voor de

52:27

Kamerweesdrukkers. Ja, precies. Geld voor de

52:29

vluchtendeling. Waar jij de basis over

52:31

bent. Zeg je? Geld waar je

52:33

zelf de basis over bent. Ja,

52:35

alleen het klopt. Dat is wat

52:37

het is. Alleen wat eigenlijk alleen

52:39

maar in de praktijk gebruikt wordt

52:41

op het moment dat het andere

52:43

geld niet meer werkt. Het is

52:45

een soort van noodoplossing. En dus

52:47

kijk, mensen zijn met dat betreft

52:49

best wel... Simpele vezits. Je gebruikt

52:51

gewoon datgene wat voor jou het

52:53

makkelijkst is. Van alle alternatieven. Je

52:55

kunt allerlei soorten dingen als geld

52:57

gebruiken. Je kunt ook gouden munten

52:59

in je zak stoppen kan. Alleen

53:01

wat is het makkelijkst, wat is

53:03

het handigst, het snelst, het veiligst,

53:05

het leukst. Je kijkt naar de

53:07

alternatieven die je hebt en de

53:09

degene die het prettigst is die

53:11

pak je. Ja, je komt eigenlijk,

53:13

ik pak het eigenlijk alleen maar

53:16

Bitcoin, op het moment dat alle

53:18

andere alternatieven het niet meer doen.

53:20

En dan kom je in die

53:22

categorie terecht die die soort money

53:24

of loss resort nodig heeft. Dat

53:26

is eentje. En de andere rol

53:28

die Bitcoin heeft nu is die

53:30

van digital goud. En daar kan

53:32

je nog het soort van onderscheid

53:34

in maken in twee perspectieven daarop.

53:36

De een is als belegging. En

53:38

je zegt van oké, ik kijk

53:40

naar Bitcoin als... Beleggingscategies, belegging en

53:42

ik kijk naar de eigenschappen die

53:44

dat heeft. En dan denk je

53:46

bijvoorbeeld aan futiliteit of zo. 24-7

53:48

gehandeld, een paal de eigenschappen en

53:50

dan ga je aan rekenen. En

53:52

dan kom je op basis van

53:54

een rekensom van nou, het is

53:56

slim om 1, 3, 5, 10

53:58

procent in mijn portfuit te stoppen.

54:00

Want als ik Bitcoin aanmijndig diversificeerde

54:02

portfuit toevoeg, dan haal ik hetzelfde

54:05

rendement met een laag risico of

54:07

een hoge rendement met hetzelfde risico.

54:09

Dit is het verhaal van bijvoorbeeld

54:11

BlackRock. En de mannen van Amdags

54:13

die eraf toe zijn zeggen, ik

54:15

heb Tim Stolten, ik heb gerekenend

54:17

en puur op. Op basis van

54:19

economietaries onderzoek kom ik tot een

54:21

conclusie die slim een beetje bitcoin

54:23

erin stopt. Dat is één perspectief.

54:25

En het ander perspectief is meer...

54:27

Ik had gedacht dat het speculatief...

54:29

Maar het is misschien ook meer

54:31

een fundamenteel perspectief dat mensen zeggen...

54:33

Nou ja, stel nou eens dat

54:35

het wereldwijde geldsysteem faalt. Stel nou

54:37

eens dat we die dictator krijgen.

54:39

Stel nou eens dat banksysteem omvalt.

54:41

Wat nou als landen wereldwijd op

54:43

zoek gaan naar een alternatief voor

54:45

een dollar reservis. is het handig

54:47

om een beetje bitcoin te hebben.

54:49

Dat zijn eigenlijk twee verschillende manieren

54:51

om naar dat digitale goud te

54:54

kijken. En dan hoeft het nog

54:56

niet eens zo te zijn dat

54:58

jij zegt, ik ga op zoek

55:00

naar een alternatieve dollarreservus. Maar gewoon

55:02

als je puur denkt, er zullen

55:04

mensen zijn die dat gaan doen,

55:06

dan zal bitcoin meer waard worden.

55:08

Dus dan ben je een soort

55:10

aan het speculeren op het idee

55:12

dat Er in de toekomst meer

55:14

mensen bitcoin zullen willen bezitten vanwege

55:16

de eigenschappen die dat heeft. Dat

55:18

is denk ik hoe nu bitcoin

55:20

gebruikt wordt. En als je dan

55:22

zegt digitaal goud, dan denk ik

55:24

ook meteen aan dat goud is

55:26

best wel schaars is en moeilijk

55:28

uit de grond te halen. Dus

55:30

er is maar een bepaald aantal

55:32

in onloop. En wat er nog

55:34

uit de grond te halen is,

55:36

is heel moeilijk uit de grond

55:38

te halen. Dan denk ik meteen

55:40

aan bitcoin en 21 miljoen. die

55:43

steeds lastiger worden om vrij te

55:45

krijgen. En het is uiteindelijk op

55:47

een gegeven moment gewoon beperkt. Ik

55:49

denk dat het kan op een

55:51

gegeven moment gewoon niet bijgemind worden.

55:53

Dus die vergelijking zie ik dan

55:55

ook meteen. Dat klopt wel, maar...

55:57

Bitcoin functioneert natuurlijk nu niet als

55:59

digitaal goud werd. Het is nu

56:01

onrustig, dit zou het moment moeten

56:03

zijn voor Bitcoin om te shining.

56:05

En wat doet het? Het verhandelt

56:07

als een Nvidia keer 2. Ja,

56:09

ik denk dat je dan op

56:11

een tekorten tijdsdomijn kijkt. Ook als

56:13

je kijkt naar een goudkoers, die

56:15

was al heel lang aan het

56:17

stijgen voordat Trump aan de macht

56:19

kwam zelfs, voordat hij voorstand in

56:21

de verkiezingen zelfs voordat Biden niet

56:23

meer onderdeel was van de campagne.

56:25

Dus het goudt al in die

56:27

boelmarkt, dus het is niet zo

56:29

dat Trump begon te strooien met

56:32

importheffingen, dat toen ineens goud bovenkwap

56:34

drijft van als een soort. Dus

56:36

duidelijk dat goud stijgt op die

56:38

hondust? Nee, het is niet zo

56:40

dat goud stijgt... Op die specifiek

56:42

geïnvormeerd. Ja, op die specifiek geïnvormeerd.

56:44

Ja, op die specifiek geïnvormeerd. Ja,

56:46

op die specifiek geïnvormeerd. Ja, op

56:48

die specifiek geïnvormeerd. Ja, op die

56:50

specifiek geïnvormeerd. Ja, op die specifiek

56:52

geïnvormeerd. Ja, op die specifiek geïnvormeerd.

56:54

Ja, op die specifiek geïnvormeerd. Ja,

56:56

op die specifiek geïnvormeerd. Ja, op

56:58

die specifiek geïnvormeerd. Ja, op die

57:00

specifiek geïnvormeerd. Ja, op die specifiek

57:02

geïnvormeerd. Ja, op die specifiek geïnvormeerd.

57:04

Ja, op die specifiek geïnvormeerd. Ja

57:06

We hebben decennia lang het paradigma

57:08

gehad van de Verenigde Staten als

57:10

een soort van leider van de

57:12

wereld, politieagent van de wereld, de

57:14

Pax Americana, de vrede van Amerika,

57:16

Amerika als leider op de gebied

57:19

van de orde van de wereld,

57:21

defensie, financieel, de wereldgeserfemunt. En we

57:23

zien eigenlijk al tien jaar een

57:25

langzaam geleidelijk overgang naar een meer

57:27

multipolaire wereld, waar dingen gewoon anders

57:29

in elkaar gaan zitten. Bij zo'n

57:31

overgang waar allerlei onzekerheid ontstaat en

57:33

dat die onzekerheid die manifesteert zich

57:35

in onrust in het Midden-Oosten. Spanning

57:37

tussen Taiwan en China, Rusland, Ukraine.

57:39

Precies klimaatvraagstukken, energievraagstukken, dat hoort daar

57:41

allemaal bij en in die omstandigheid

57:43

toetgaan. goud het heel erg goed.

57:45

Maar dat is een echt secular

57:47

en langtermijn beweging. Het is niet

57:49

zo dat de koers van goud

57:51

meespringt met elke hersenscheed van Trump.

57:53

Maar ik snap wel waar jij

57:55

misschien naartoe wil gaan, is dat

57:57

over het algemeen wordt dan als

57:59

je zegt bitcoin en digital goud,

58:01

hoe onzekerder het wordt of meer

58:03

spanning er gevoeld wordt, hoe meer

58:05

mensen neigen naar goud, want het

58:08

voelt... Dat zien we totaal niet

58:10

nu gebeuren bij Bitcoin. We zien

58:12

juist nog meer spanning ontstaan. Wel,

58:14

als je naar de laatste drie

58:16

jaar kijkt. Dus Bitcoin is natuurlijk

58:18

voor 15.000 naar 110.000 gesteed. Als

58:20

je iets uitzoemt. Kijk, het is

58:22

ook nog maar tussen 20 januari

58:24

dat Bitcoin zo'n old time high

58:26

neerzet. Dat is nu 18 maart,

58:28

nog maar twee maanden geleden, zodat

58:30

Bitcoin ook zo niet aanstelling. Nou,

58:32

kijk, als je gaat bestuderen hoe

58:34

goud en Bitcoin zich verhouden. Dan

58:36

zie je vaak dat een van

58:38

de twee een sprintje maakt en

58:40

daarna de ander een soort inhoudactie

58:42

doet. Nu zie je goud. Uitstijgen

58:44

boven Bitcoin zou je kunnen zeggen.

58:46

Nou, en dan zou het maar

58:48

zo's kunnen dat goud straks wat

58:50

halthoudt en dat Bitcoin dat inhaalt.

58:52

Could be. Nou, en ik wil

58:54

er ook nog bij zeggen over

58:57

goud. Er zit natuurlijk ook elk

58:59

land mee die ze bij betrokken.

59:01

Goudsreservers terwijl Bitcoin is daar nog

59:03

lang niet. Landen hebben nog geen

59:05

Bitcoin-reservers. Nou, dat wil toen niet

59:07

doen, toch? Nou, hij is er

59:09

nu officieel sinds vorige weken. Of

59:11

ja, hij is er al. Alleen.

59:13

Maar niet alle landen, de wereldwijd.

59:15

Dat klopt. Dat klopt. Sterker nog.

59:17

Er zijn ook nu één... voor

59:19

een land die dan roepen is

59:21

uit Corea van de week voetbal.

59:23

Nee, we gaan het niet doen.

59:25

Nee, we gaan het niet doen.

59:27

Dit gaan we niet doen. Dat

59:29

is van de zotten. Daar beginnen

59:31

we niet aan. Lafarts. We hebben

59:33

het hele tijd over bitcoin als

59:35

geld inmiddels nu en je noemt

59:37

een hele hoop positieve eigenschappen. Op

59:39

wat voor manier werkt bitcoin dan

59:41

minder goed? Want als ik nu

59:43

naar de Albert Hijn ga en

59:46

ik wil een broodje kopen, word

59:48

ik uitgelag als ik met mijn

59:50

bitcoin wallet kom. Ja, ik denk

59:52

dat het grootste vraagstuk is de

59:54

volatiliteit. En dat is de turbulentie.

59:56

De waarde schommelingen. Ja, de waarde

59:58

schommelingen. Zo'n 11 uur dit waard

1:00:00

en om 12 uur zit een

1:00:02

ander bedrag waard. Ja, dus dat

1:00:04

is de reden dat er ook

1:00:06

van uit mensen die bitcoin hebben

1:00:08

niet heel veel behoefte is om

1:00:10

daarmee boodschappen te doen. Ja. En

1:00:12

er is gewoon een verschil. Ik

1:00:14

vind Michael Saylor die zegt vaak

1:00:16

een hele opgekkende ding, maar ook

1:00:18

soms hele leuke dingen. Die zegt,

1:00:20

ja, er is een verschil tussen

1:00:22

capital en currency. Ja. En ja,

1:00:24

weet je, capital, dat staat genen

1:00:26

wat ik wil... aanhouden voor de

1:00:28

lange termijn en currency. Dat is

1:00:30

datgene wat ik heb om op

1:00:32

heel kort termijn de rekening mee

1:00:35

te verëffenen. Dus hij zegt, ja,

1:00:37

Bitcoin is mijn digital capital. Daar

1:00:39

doe ik 99% van mijn vermogen

1:00:41

in. Alleen, het is ook wel

1:00:43

handig om nog een klein beetje

1:00:45

digital currency te hebben, misschien. Ja,

1:00:47

1 procent of zo. En in

1:00:49

zijn geval is er nog steeds

1:00:51

veel geld trouwens. In zijn geval

1:00:53

is er meer. Hij haalt het

1:00:55

dan over 10.000 dollar, zeg. Nou,

1:00:57

dan wil ik graag tether of

1:00:59

USDC, een stablecoin. Dat is dan

1:01:01

hartstikke handig, kun je mooi meebetalen.

1:01:03

Maar voor de rest, digital capital.

1:01:05

Dat is natuurlijk een manier om

1:01:07

er naar te kijken. Een bitcoin

1:01:09

is geen digital currency. Dat is

1:01:11

het al niet, omdat het nergens

1:01:13

de rekenenheid is. We hebben het

1:01:15

begin geconstateerd dat dat misschien wel

1:01:17

het hart is van geld, dat

1:01:19

je erin denkt, dat je erin

1:01:21

rekenen, dat je erin droomt, dat

1:01:24

je er afspraken in maakt, de

1:01:26

contracten, je arbeidsoverrekenings, je huurs allemaal

1:01:28

genoteerd in een bepaalde muntenheid, de

1:01:30

belasting betaal je erin, de accountensieprogramma's

1:01:32

die werken ermee. Dat is... De

1:01:34

standaarden zijn handig. Het is niet

1:01:36

voor niks dat ze nog steeds

1:01:38

zo'n rondgaatje hebben met twee van

1:01:40

de dingen erin voor stopcontacten. En

1:01:42

USB. Waarom? Ja, het is gewoon

1:01:44

superhandig als je iets standaardjes... Geld

1:01:46

is ook zo'n standaard netwerkeffect. Iedereen

1:01:48

gebruikt het omdat iedereen het gebruikt.

1:01:50

Je zou natuurlijk... Bitcoin zou zijn

1:01:52

eigen netwerkeffect kunnen gaan opbouwen als

1:01:54

unit of account. Dus als rekenenheid,

1:01:56

alleen er is vanuit de bitcoiners

1:01:58

blijkbaar, die behoefte niet. Er zijn

1:02:00

200 miljoen isch mensen die bitcoin

1:02:02

hebben. En het grootste gereelte daarvan

1:02:04

heeft gewoon niet de vraag, de

1:02:06

wens. Ik wil heel graag in

1:02:08

de supermarkt ermee afregenen. Maar eigenlijk

1:02:11

is die digital capital versus digital

1:02:13

currency ook tegenstrijdig. Want als jij

1:02:15

iets hebt wat je als capital

1:02:17

wil hebben, dan wil je het

1:02:19

niet als currency gebruiken. Je wilt

1:02:21

eigenlijk als belegging, toch? Hypothetisch zou

1:02:23

je een geld kunnen hebben die

1:02:25

beide invult, alleen dat is op

1:02:27

dit moment niet. De dollar vult

1:02:29

niet die van kapoton in ieder

1:02:31

geval in. En alle andere dingen

1:02:33

niet die van currency. Dus ja,

1:02:35

dus we zitten nu met een

1:02:37

hybride steem. En dat is misschien

1:02:39

ook helemaal niet erg omdat we

1:02:41

nou eenmaal in 2025 leven met

1:02:43

de technologie van nu hoef je

1:02:45

misschien ook niet hetzelfde aan te

1:02:47

houden. Want het is... Ja, arbitrer

1:02:49

makkelijk geworden om iets te wisselen

1:02:51

in iets anders. Dat merk je

1:02:53

al, als ik gewoon in Amerika

1:02:55

ben en ik zie daar 7,99

1:02:57

dollar pin gewoon, doe gewoon bleep,

1:03:00

Apple Pay is betaald. Ik hoef

1:03:02

niet na te denken, oh hoe

1:03:04

moet ik eerst mijn euro wisselen

1:03:06

naar dollars? Dat gebeurt gewoon. En

1:03:08

dat is wat wallets kunnen. Die

1:03:10

kunnen met elkaar praten en degene

1:03:12

aan wie ik betaal die zegt,

1:03:14

ik wil graag het ontvangen in

1:03:16

dollars en ik zeg, ik heb

1:03:18

euro's en De technologie die regelt

1:03:20

dat er zijn allerlei, of via

1:03:22

financiële instellingen die het omwisselt, of

1:03:24

via kapitaalmarkten, via een smart contract,

1:03:26

hoe dan ook, dat wordt gewisseld

1:03:28

en er wordt geregeld. Dus misschien

1:03:30

is het ook helemaal niet meer

1:03:32

per se zo superbelangrijk dat... Je

1:03:34

voor je rekenenheid, opslagmiddel en wisselding,

1:03:36

dat je daar exact hetzelfde voor

1:03:38

gebruikt. Misschien is dat ook iets

1:03:40

van het verleden. En zou je

1:03:42

gewoon kunnen zeggen, ja, weet je,

1:03:44

de één die spaart in huis,

1:03:46

de andere in aandelen Apple, de

1:03:49

volgende in Bitcoin, de volgende in

1:03:51

dollar. Je moet allemaal zelf weten,

1:03:53

we rekenen en praten in euro's

1:03:55

hier in dit land. Ja, de

1:03:57

meeste mensen dat ook in euro's

1:03:59

willen ontvangen en wat je aanhoudt

1:04:01

als capitol, dat mag je zelf

1:04:03

kiezen. En er zijn dus steeds

1:04:05

meer mensen die daar ook een

1:04:07

stukje bitcoin voor gebruiken. Maar wat

1:04:09

ik dan wel interessant vind, hoe

1:04:11

zou je dan digital capitol formuleren?

1:04:13

Want je zegt nu van je

1:04:15

kan ook capitol en huizen hebben,

1:04:17

maar huizen zijn uiteindelijk geld waard.

1:04:19

Dus uiteindelijk capitol je nog steeds

1:04:21

de euro dan toch? Maar dan

1:04:23

in de vorm van een huis,

1:04:25

wat je ermee gekocht hebt. Ja,

1:04:27

naar huis zijn natuurlijk sowieso geen

1:04:29

digital capitol, dat is een bepaagd

1:04:31

stuk vlees. De los van elkaar,

1:04:33

de eerste vraag was hoe zou

1:04:35

jij digital capitol formuleren? Want wat

1:04:38

we bij mij meteen opkom, is

1:04:40

dat ik denk wat je nu

1:04:42

als voorbeeld net gaf, ja, we

1:04:44

kunnen de capitol in allerlei vormen

1:04:46

hebben, maar uiteindelijk zit daar wel

1:04:48

die waarde achter wat je zeg

1:04:50

maar ervoor terug kan krijgen in

1:04:52

currency. Ja, ja, klopt, klopt. Wat

1:04:54

de veronderstelling is van datgene wat

1:04:56

je gebruikt om in te sparen,

1:04:58

of dat nou aandelen Apple of

1:05:00

bitcoins of huizen zijn, of goud,

1:05:02

de veronderstelling is dat dat op

1:05:04

de lange termijn zijn koopkracht behoudt.

1:05:06

Of meer waard wordt of de

1:05:08

koopkracht behoudt. En je kunt natuurlijk

1:05:10

ook nog zeggen, het is een

1:05:12

soort spectrum van capitol naar investment

1:05:14

toe. En is het nou capitol

1:05:16

of is het investment of heeft

1:05:18

van beide een beetje ja een

1:05:20

aando Apple's natuurlijk ook een investment.

1:05:22

Je wil eigenlijk ook dat meer

1:05:24

waard wordt. Maar goed je ziet

1:05:27

wel dat allerlei financiële instrumenten ook

1:05:29

een soort monetaire premium hebben gekregen.

1:05:31

Die zijn eigenlijk duurder dan wat

1:05:33

je zou verwachten puur basis van

1:05:35

wat het is. Maar om dat

1:05:37

mensen het gebruiken om waard in

1:05:39

op te slaan is de prijs

1:05:41

hoger geworden. We begonnen

1:05:43

deze podcast met de vraag, we

1:05:45

gaan de vraag beantwoorden, is bitcoin

1:05:48

eigenlijk wel goed tezaak is geld?

1:05:50

Nou, voor sommige, de conclusie die

1:05:52

jij net al een beetje trok,

1:05:54

voor sommige onderdelen wel, voor sommige

1:05:57

onderdelen misschien nog niet, kan bitcoin

1:05:59

in potentie dat allemaal wordt? Ja,

1:06:01

dat is een ongelooflijk lastige vraag.

1:06:03

Kijk, als je de definitie pakt

1:06:06

die we in het begin hadden.

1:06:08

Ja, die drie. Ja, die drie,

1:06:10

maar er stond en wat waar

1:06:12

het mee begon is. Wat was

1:06:14

het? Rijlmiddel, oppotting? Ja, rekenenheid, rijlmiddel

1:06:17

en vermogensopjecten voor oppotmiddel, maar er

1:06:19

stond iets voor. Namelijk een wat

1:06:21

binnen een bepaalde samenleving algemeen wordt

1:06:23

geaccepteerd als. Bitcoin wordt gewoon domweg

1:06:26

niet algemeen geaccepteerd als ruilmiddel. Het

1:06:28

maakt niet uit dat er duizend

1:06:30

of voor mij part honderdduizend Nederlanders

1:06:32

zijn en zeggen ja ik denk

1:06:35

alleen in sats. Ja, leuk. Heel

1:06:37

leuk man. Maar dat maakt het

1:06:39

niet algemeen geaccepteerd. En we zijn

1:06:41

juist helemaal in het begin hebben

1:06:44

geconstateerd dat die algemeen acceptatie een

1:06:46

soort van de essentie is van

1:06:48

geld. Dus is Bitcoin geld? Nee.

1:06:50

Niet volgens deze definitie dus, maar

1:06:53

het heeft wel geldachtige eigenschappen. En

1:06:55

ik denk dat het zinvol is

1:06:57

om het... minder zwart-wit te zien.

1:06:59

Om het als een soort gradient,

1:07:02

soort spectrum te zien. Verschillende dingen

1:07:04

hebben in meer of mindere mate

1:07:06

geldachtige eigenschappen. En dan kun je

1:07:08

dus naar deze drie dingen kijken.

1:07:10

Een vermogensobject heeft het wel. Het

1:07:13

is zeker wel een store-of-value of

1:07:15

een emerging store-of-value. Het worden sommige

1:07:17

mensen zelfs gebruikt om dat in

1:07:19

te rekenen. Het is nog niet

1:07:22

algemeen geaccepteerd. De andere kant is,

1:07:24

je kunt op heel veel plekken

1:07:26

in de wereld best een deal

1:07:28

maken met je bitcoins? Zul het

1:07:31

misschien even moeten omwisselen, maar dus

1:07:33

ja, het zit ergens wel op

1:07:35

het spectrum van 0 naar 1

1:07:37

zit het wel ergens inmiddels voorbij

1:07:40

de 0, zal ik maar zeggen.

1:07:42

Ja, en ik denk dat het

1:07:44

als reilmiddel ook meer terrein wint.

1:07:46

Kijk, het is niet zo. Inderdaad,

1:07:49

dat je nu je boodschappen mee

1:07:51

kan afrekenen, maar beruilen is al

1:07:53

voor heel veel andere crypto-munten. En

1:07:55

sommige ruilen is voor dollars. En

1:07:57

dus daar... wint het wel steeds

1:08:00

meer acceptatie dat je bitcoin ergens

1:08:02

voor kunt ruilen. In dit geval

1:08:04

nog vaak currency wel. Ja en

1:08:06

dus er is nu een situatie

1:08:09

aan het ontstaan slash ontstaan waarin

1:08:11

bitcoin samen met overheidsgeld een rol

1:08:13

vervult in een economie en in

1:08:15

een maatschappij. En in sommige landen

1:08:18

waar het voorbeeld het overheidsgeld heel

1:08:20

slecht is en dan zie je

1:08:22

een ander verhouding dan in Nederland

1:08:24

waar je meer ziet als belegging

1:08:27

of speculatie. En jouw vraag, denk

1:08:29

ik, Daniel, zit ook een beetje

1:08:31

in de categorie van 17 Amoes

1:08:33

en de Bitcoin-standard van, kan het

1:08:36

zo zijn dat we ooit een

1:08:38

land hebben waarin Bitcoin het enige

1:08:40

geovergebleven geld is? En er zijn

1:08:42

best wel wat Bitcoiners die dat

1:08:45

als een soort van onvermijdelijke toekomst

1:08:47

presenteren van, het kan niet anders,

1:08:49

omdat Bitcoin immers het beste geld

1:08:51

is dat er is, de soundest

1:08:53

money, het kan niet anders onvermijdelijk

1:08:56

dat uiteindelijk Bitcoin als beste geld

1:08:58

overblijft. Daarvan denk ik dat dat

1:09:00

niet heel waarschijnlijk is, omdat de

1:09:02

kern van geld is, die dat

1:09:05

gezamenlijke vertrouwen, dat je het morgen

1:09:07

weer ergens kunt besteden. Dus je

1:09:09

hebt een netwerkaffect doorbereken. Dat is

1:09:11

heel moeilijk. Dat is heel lastig.

1:09:14

En pas op het moment dat

1:09:16

bitcoin het geld is in een

1:09:18

land, het primaire geld, de rekenenheid,

1:09:20

pas dan ben je natuurlijk van

1:09:23

die koerschommelingen af. Dan nog heb

1:09:25

je wel schommelingen, maar dan is

1:09:27

het de schommelingen van hoeveel eieren

1:09:29

krijg ik dan voor een bitcoin.

1:09:32

Maar dat heb je nu met

1:09:34

euro's ook, hè. De prijs van

1:09:36

het spullen in de winkel, die

1:09:38

flukte weer natuurlijk ook. Kijk, maar

1:09:40

de benzineprijs of eieren waren natuurlijk

1:09:43

heel duur en dat is in

1:09:45

ieder geval in de VS. Dat

1:09:47

is niet gek, alleen de vraag

1:09:49

is uitgedrukt in wat. En ja,

1:09:52

ik zie dat eigenlijk niet... Zomaar

1:09:54

gebeuren, in ieder geval niet vanzelf,

1:09:56

dan zou daar toch een soort

1:09:58

ingreep voor moeten plaatsvinden. Een soort

1:10:01

revolutie. Heb jij nog een vraag?

1:10:03

We zitten wel echt aan de

1:10:05

tijd hoor. Nou, een snelle antwoord

1:10:07

dan, maar wat mij nu in

1:10:10

te binnen schiet, is dat ik

1:10:12

dan denk even een vergelijking met

1:10:14

Bitcoin in een andere cryptocurrency. Zeg

1:10:16

maar, is het zo dat andere

1:10:19

cryptocurrency ook soort gelijke geld- eigenschappen

1:10:21

hebben of zeg je nou nee...

1:10:23

Eigenlijk is het alleen bitcoin die

1:10:25

in de buurt komt en andere...

1:10:27

Een verdond goede vraag zo in

1:10:30

de blessure tijd. Ja. Kijk, bitcoin

1:10:32

heeft als eigenschap dat het brandstof

1:10:34

is voor het bitcoin-netwerk. Zoals Ether

1:10:36

heeft dat het brandstof is voor

1:10:39

het Ethereum-netwerk en Solana voor het

1:10:41

Solana-netwerk. Dus zo is bitcoin begonnen

1:10:43

als brandstof. Alleen bitcoin heeft daarnaast

1:10:45

die monetaire functie gekregen van digital

1:10:48

goud. Dat was... Twaalf jaar geleden

1:10:50

nog niet. En het is ontstaan.

1:10:52

En dat komt omdat beleggers wereldwijd

1:10:54

tot een soort van gezamenlijk idee

1:10:57

zijn gekomen. Vertrouwen. Vertrouwen, ja. Dat

1:10:59

je het zo zou kunnen zien.

1:11:01

En nu zet de Deutsche Bank

1:11:03

het op zijn website. Donald Trump

1:11:06

zet het in een executive order.

1:11:08

En de Black Rock zet op

1:11:10

internet. Dit is Digital Gold. Dus

1:11:12

er is nu een gezamenlijk gedeeldbeeld

1:11:15

ontstaan dat het zo is. Dat

1:11:17

geldt niet voor Ether, Solana en

1:11:19

al die andere crypto-munten. Dus Bitcoin.

1:11:21

Waar je het begin overalt het

1:11:23

idee. Ja, ja. Echter. Die crypto-netwerken

1:11:26

kunnen gebruikt worden om andere bezittingen

1:11:28

op vast te leggen. Tokenization hebben

1:11:30

we toen eerder die blijven over

1:11:32

gehad. En je kunt dollars vastleggen

1:11:35

op zo'n netwerk. Die dollars erven

1:11:37

dan de eigenschappen over een netwerk.

1:11:39

Die tokens, die stablecoins. En je

1:11:41

kunt ineens dollars 24-7 naar de

1:11:44

andere kant van de wereld sturen.

1:11:46

Crypto-dollars. Je kunt ze bezitten zonder

1:11:48

afhankelijkheid van die bank enzovoort. Dat

1:11:50

is denk ik wat je nu

1:11:53

ziet ontstaan, dat als het gaat

1:11:55

over crypto als geld, dat er

1:11:57

dus specifiek bitcoin als soort opwotmiddel

1:11:59

dicht al goud is ontstaan en

1:12:02

daarnaast de cryptodollar als toch wereldwijde

1:12:04

digital currency. En dat is dan

1:12:06

best een mooie paar die elkaar

1:12:08

mooi aanvullen. En na 17 jaar

1:12:10

bitcoin toch een hele aardige score

1:12:13

om... 16 jaar bitcoin. Het best

1:12:15

al best redelijk ver als geld,

1:12:17

wil niet zeggen dat het echt

1:12:19

geld gaat worden, maar interessant. Dus

1:12:22

dat deze conclusie trek ik zo

1:12:24

maar even. Tot zover deze cryptocast.

1:12:26

Dank aan mijn studiogasten, Vireniek S.J.

1:12:28

van Jong Trader. Jij moeten we

1:12:31

volgen op Instagram en Bert Schlachter

1:12:33

van BitcoinAlpha. Jij moeten we volgen

1:12:35

op bitcoinalpha.nl. Zo is het inschrijven

1:12:37

voor die nieuwsbrief. Vergeet deze Cryptocast

1:12:40

niet te delen met je volks

1:12:42

op X en gebruik dan de

1:12:44

mensen ad Cryptocast.nl. Reviews kun je

1:12:46

achterlaat Spotify en like, subscribe en

1:12:49

kom het op YouTube. Dank je

1:12:51

wel en tot volgende week. Die

1:12:53

heeft de bedrijfsprocesen geautomatiseerd met aval

1:12:55

software. En daarmee werkt weer een

1:12:58

organisatie leuker en succesvoller. Want als

1:13:00

je alles in één softwareoplossing automatiseert,

1:13:02

houd je tijd over voor echt

1:13:04

belangrijke zaken. Dus maak je volgende

1:13:06

slimme keuze op avas.nl. Succes begint

1:13:09

met avas.